Miłość, nienawiść i neutralność w sadze o Wiedźminie

Cykl zatytułowany „Wiedźmin” został stworzony przez najpopularniejszego współcześnie polskiego pisarza fantasy – Andrzeja Sapkowskiego, którego dzieła tłumaczone są na dziesiątki języków. Powodzenie tej wyjątkowej sagi przerosło oczekiwania autora i zapewniło mu sukces finansowy oraz wydawniczy, stanowiąc jednocześnie dowód na jego walory artystyczne i umiejętności literackie.

Pełne przygód dzieje tytułowego bohatera o imieniu Geralt wciągnęły setki tysięcy czytelników i przez wielu zostały wręcz otoczone kultem, w efekcie czego na bazie „Wiedźmina” powstały komiksy, seriale, filmy i gry, które dla własnych korzyści potrafiły wykorzystać jedyną w swoim rodzaju prozę Sapkowskiego. Ważną rolę w całym cyklu o wiedźminie odgrywają takie elementy jak neutralność, nienawiść i miłość, które są nieodłączną częścią wiedźmińskiego świata i losów Geralta.

Neutralność

Główny bohater sagi Andrzeja Sapkowskiego to tytułowy wiedźmin, który zarabia na życie zabijaniem potworów. Geralt, bo tak ma on na imię, musi bardzo często podejmować trudne i niejednoznacznie moralnie decyzje moralnie, z czego nie zwalnia go nawet wymyślony przez niego kodeks wiedźmiński nakazujący neutralność i niewtrącanie się w spory innych istot. Widać to chociażby w „Czasie pogardy”, gdzie przez przypadek znajduje się w samym środku puczu i zostaje zaatakowany przez komando Scoia’tael.

Mimo że nie chce opowiadać się po żadnej ze stron, to z uwagi na zagrożenie życia musi zabić napastników, ponieważ w przeciwnym wypadku sam by zginął. Geralt swoich zleceń nie traktuje w kategoriach moralności i wyrównywania rachunków pomiędzy ludźmi. Dla niego zabijanie jest tylko sposobem na zarobek, dlatego podejmuje się wyłącznie takich zadań, które nie zmuszają go do dokonywania ocen moralnych i pozwalają zachować neutralność. Jest to jednak nad zwyczaj trudne, ponieważ wiele z pozoru wydawałoby się łatwych zadań, okazuje się w konsekwencji nad zwyczaj skomplikowanymi i niejednoznacznymi etycznie historiami, które siłą rzeczy angażują Geralta i każą mu się opowiedzieć po jednej ze stron.

Autor wplątuje głównego bohatera w rozmaite niejednoznaczne moralnie sytuacje, w których musi dokonać trudnego wyboru i skonfrontować własne racje oraz zasady neutralności ze złożonością realnych problemów i relacji międzyludzkich, bo o takich można mówić w przypadku bohaterów sagi „Wiedźmina”. Jedna z takich scen pojawia się w „Chrzcie ognia” – powieści, w której Geralt zauważa, jak pustelnik podżega młodych chłopców przeciwko niepełnosprawnej dziewczynce. W tej sytuacji główny bohater staje po stronie pokrzywdzonej dziewczynki, aczkolwiek teoretycznie powinien pozostać neutralny, bo wyznaje zasadę, że nie należy się wtrącać w czyjeś sprzeczki. Wykazuje się zatem empatią i pokazuje, że pod płaszczem zdystansowanego i obojętnego wojownika kryje się prawdziwa wrażliwość.

Również w bitwie o most na Jarudze Geralt i jego kompanią wplątują się w walkę i muszą wybrać, po której stronie się opowiedzieć. Choć tego nie chce i ze wszystkich sił próbuje tego uniknąć, Geralt i tak staje przed wyborem i musi podjąć decyzję Każda decyzja wiąże się zarówno ze złymi, jak i dobrymi konsekwencjami, dlatego nawet jeśli Geralt za wszelką cenę próbuje pozostać neutralny, nie ma na to szans. Wszak wykonanie dowolnego zadania wiąże się z koniecznością zabijania, a więc posługiwania się złem, aby przysłużyć się dobru, którego i tak – jak przed chwilą zostało wykazane – nigdy nie da się jednoznacznie zdefiniować. Bo gdyby Geralt wykonał zadanie i zabił diabła niszczącego ludziom pola, a więc czyniącego im zło, to jednocześnie odciąłby dostęp do pożywienia wygnanym przez owych ludzi i głodującym elfom, co oznaczałoby ich śmierć. Sapkowski daje do zrozumienia, że w świecie, gdzie nic nie jest oczywiste ani czarno-białe, neutralność nie istnieje.

Nienawiść

W świecie wykreowanym przez Sapkowskiego nienawiść jest na porządku dziennym. Posługiwaniem się nią jest konieczne, aby przetrwać w tak okrutnym i pozbawionym reguł świecie, w jakim on funkcjonuje. Często jest to nienawiść bezsensowna i całkowicie bezpodstawna, o czym świadczy chociażby działalność bandy szczurów, które zabijają dla przyjemności czy liczne napady i ataki na Geralta i jego drużynę. Co prawda Geralt próbuje ograniczyć swoją nienawiść, ale i tak w jakimś stopniu musi po nią sięgać, bo gdy znajduje się w sytuacji, kiedy o jego życiu decyduje to, czy nie zabije przeciwnika, to nie ma wyboru i musi odebrać życie drugiej osobie.

Musi więc zabić pałających wobec niego nienawiścią prostych chłopów próbujących go okraść czy skrzywdzone przez los stwory, które go atakują. Pełna nienawiści rzeczywistość stworzona przez Sapkowskiego, gdzie rządzą intrygi, króluje siła i żądza pieniądza, decyduje, że bez dostosowania się do niej i bez przyjęcia choćby tylko po części jej zasad nie da się przeżyć. Wszak początkowo Geralt próbuje być miły, chce bezinteresownie pomagać ludziom i oczekuje wdzięczności za ratunek, ale w zamian otrzymuje wyłącznie pogardę i nienawiść, co uświadamia mu, że serdeczność nie popłaca i może być tylko przyczyną zguby.

Wychodząc z założenia, że w takim świecie wszystko jest złe i nienawistne, a ze złem nie należy kolaborować, Geralt wyznaje zasadę neutralności, której – jak wcześniej wykazałem – i tak nie udaje mu się dotrzymać. Bo choć wiedźmińska rzeczywistość jest mroczna, a nienawiść stała się w niej kategorią dominującą, to każda decyzja i każde zadanie głównego bohatera przynosi określone skutki.

Miłość

Ważną rolę w fabule sagi odgrywa wątek miłosny pomiędzy Geraltem a Yennefer. Tak jak wszystko inne w utworze Sapkowskiego, tak i ich uczucie jest bardzo skomplikowane i niejednoznaczne. Mianowicie Geralt i Yennefer są sobie przeznaczeni z uwagi na życzenie wypowiedziane przez wiedźmina, dlatego żadne przeciwności losu nie są w stanie ich na dłużej rozłączyć. Ich miłość istnieje pomimo tego, że Geralt teoretycznie powinien być wyzbyty z emocji, bo tak wynika z jego wiedźmińskiego wyszkolenia. Z kolei Yennefer to wybuchowa i niepohamowana czarodziejka, która nie potrafi podporządkować się ukochanemu.

Ich miłość jest pełna przeciwności losu i wszelakich trudności, począwszy od charakteru Yennefer, skończywszy na zdradach ich obojga. Zarówno ona, jak i Geralt nawiązują bowiem romanse z innymi bohaterami, lecz mimo to i tak tylko siebie obdarzają szczerą i głęboką, choć skrywaną miłością. Choć ciągle się kłócą i sprzeczają, nie potrafią być wobec siebie obojętni i w końcu wpadają sobie w ramionach. Jako że są sobie przeznaczeni, nie ma dla nich przed sobą ucieczki. Mimo że Yennefer głęboko skrywa swoje uczucia, to tak naprawdę kocha tylko Geralta, podobnie jak on prawdziwą namiętnością obdarza wyłącznie ją, choć ma romanse z innymi kobietami, jak chociażby z Triss.

Ponadto należy zauważyć, że miłość bohaterów sagi Andrzeja Sapkowskiego bazuje przede wszystkim na cielesności i fizycznej namiętności, której bohaterowie nie potrafią opanować i prędzej czy później, wbrew wszelkim niesnaskom, kłótniom i nieporozumieniom, ich ciała łączą się w jedność. Jednocześnie nie można nie zwrócić uwagi na fakt, że skrywane pod płaszczem obojętności i chłodu emocjonalnego uczucie Geralta i Yennefer jest toksyczne. Widać to nie tylko w trakcie kłótni, ale również wówczas, gdy w obliczu smoka wiedźmin zostaje wystawiony na trudną próbę i musi zdecydować, czy złamać swój kodeks, zgładzając gada i zdobywając miłość Yennefer, która obiecuje mu ją w nagrodę za zabicie smoka, czy trzymać się własnych zasad, ale zaprzepaścić możliwość odnowienia relacji z ukochaną.

Ostatecznie Geralt pozostaje wierny sobie i pozostawia smoka przy życiu, co okazuje się dobrym wyborem, bo owym smokiem jest jego bliski przyjaciel – Borch Trzy Kawki. Yennefer jest zatem zdolna do wystawiania na próbę uczucia ukochanego. W gruncie rzeczy łącząca ich miłość okazuje się jednak szczera i prawdziwa, co udowadnia Geralt, który ofiarowuje życie w obronie ukochanej.

Podsumowanie

Przeprowadzona analiza daje do zrozumienia, że w świecie wiedźmina skomplikowanie rozumiana neutralność i nienawiść wskazuje, iż nie istnieje czyste dobro ani zło samo w sobie, ponieważ te dwie pozornie skrajnie wartości przenikają się ze sobą i nie sposób wyraźnie zaznaczyć ich granic. Sapkowski uświadamia, że nie da się bez zachować neutralności w tak niejednoznacznym świecie, jaki wykreował w swojej sadze. Z tego względu wybory, przed którymi autor stawia Geralta, są bardzo trudne, obalają jego teorię i wystawiają na próbę jego osobiste zasady oraz przekonania. Nienawiść jest natomiast naturalnym elementem wiedźmińskiej rzeczywistości, z której nie da się odseparować i która dotyka w równym stopniu wszystkich bohaterów – nawet tych próbujących uciec od nienawiści. Również miłość w sadze o wiedźminie jest uczuciem nad wyraz skomplikowanym i pojmowanym w sposób dość specyficzny.

Bibliografia

I Literatura podmiotu:
1) Sapkowski Andrzej, Chrzest ognia, Warszawa, superNOVA, 2014, ISBN 9788375780673,
2) Sapkowski Andrzej, Czas pogardy, Warszawa, superNOVA, 2014, ISBN 9788375780666,
3) Sapkowski Andrzej, Krew elfów, Warszawa, superNOVA, 2014, ISBN 9788375780659,
4) Sapkowski Andrzej, Pani Jeziora, Warszawa, superNOVA, 2014, ISBN 9788375780697,
5) Sapkowski Andrzej, Wieża Jaskółki, Warszawa, superNOVA, 2014, ISBN 9788375780680.

II Literatura przedmiotu:
1) Filip Mariusz, Geneza popularności „Wiedźmina” – interpretacje, Kultura Popularna, 2004, nr 2, s. 95-103,
2) Fulińska Agnieszka, O Andrzeju Sapkowskim. Baśń, która ocala, Tygodnik Powszechny, 1999, nr 29, s. 12,
3) Gumkowski Marek, Fenomen wiedźmina: o książkach Andrzeja Sapkowskiego, Res Publica Nowa, 2002, nr 1, s. 95-97,
4) Waśkiewicz Andrzej, Geralt wnuk Conana, Wiadomości Kulturalne, 1995, nr 28, s. 12-13.

Ramowy plan wypowiedzi:

1. Teza: Neutralność, nienawiść i miłość jako ważne elementy wiedźmińskiego świata i losów Geralta.

2. Kolejność prezentowanych argumentów:
a) Zasada neutralności jako reguła, której z uwagi na złożoność moralną ludzkich decyzji nie da się utrzymać w skomplikowanym świecie „Wiedźmina”.
b) Bezsensowna i bezpodstawna nienawiść jako nieodłączny element świata „Wiedźmina”, który dotyczy wszystkich istot.
c) Burzliwa, gwałtowna oraz pełna przeciwności losu i problemów miłość Geralta i Yennefer, która jest ich przeznaczeniem i istnieje mimo wszystkich problemów.

3. Wnioski:
a) W sadze o wiedźminie neutralność, nienawiść i miłość ukazywane są w sposób przewrotny i niejednoznaczny.
b) Skomplikowanie rozumiana neutralność i nienawiść wskazuje, iż nie istnieje czyste dobro ani zło samo w sobie, ponieważ te dwie pozornie skrajnie wartości przenikają się ze sobą i nie sposób wyraźnie zaznaczyć ich granic.
c) W świecie pełnym nienawiści nie da się zachować neutralności i kochać czystą miłością.

 

Podobne wpisy

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *