Język muzyki hip-hopowej – przeanalizuj wybrane teksty utworów rapowych

W dzisiejszych czasach to nie poezja, literatura czy teatr mają największy wpływ na młodzież, lecz muzyka współczesna. To właśnie jej nastolatki słuchają najczęściej, świadomie lub nieświadomie chłonąć płynący z niej przekaz. Jednym z najpopularniejszych rodzajów muzyki współczesnej jest hip-hop, powstały w latach 70. XX wieku z inicjatywy mieszkających w USA Afroamerykanów. Ten rodzaj muzyki polega na rymowaniu i wypowiadaniu słów do podkładów muzycznych zwanych bitami. Hip-hop jest charakterystyczny nie tylko pod względem muzycznym, ale również językowym. Artyści wykonujący ten gatunek posługują się bowiem określoną frazeologią, składnią i leksyką, tworząc specyficzne teksty.

Palę majki – DonGuralesko

W piosence zatytułowanej „Palę majki” wokalista mówi o szeroko pojętej rzeczywistości, opisując ją ze swojej perspektywy. Frazeologia utworu jest bardzo bogata w różnego rodzaju wyrażenia pochodzące ze slangu raperskiego. Wśród nich można wyodrębnić takie zwroty jako flow, co oznacza sposób recytacji, majki, czyli mikrofony, cichodajki kojarzone z nastoletnimi dziewczynami, kable symbolizujące żyły czy jointy oznaczające skręty zrobione z marihuany. Bardzo ważnym elementem w piosence są rymy. DonGuralesko wykorzystuje rymy męskie końcowe.

Składnia jest dostosowana do tego, żeby każdy wers się ze sobą rymował. W ten sposób często wokalista stosuje zmienny szyk, zmieniając standardowy układ zdań. Przykładem tego typu wyrażenia jest chociażby zwrot „sumienia tryby”, który w normalnej składni powinien brzmieć „’tryby sumienia”, niemniej jednak gdyby DonGuralesko użył takiej składni, wersy nie rymowałyby się. Dzięki temu raper uzyskuje efekt melodyjności i rytmiki, tak pożądanej w utworach hip-hopowych.

DonGuralesko wypowiada się w pierwszej osobie, opowiadając o rzeczywistości, która go otacza. Warto nadmienić, że raper sięga po przekleństwa i stosuje epitety. Używa bardzo barwnego języka, pełnego różnego rodzaju wyrażeń pochodzących ze slangu. „Palę majki” to typowa piosenka hip-hopowa, której składnia, leksyka i frazeologia są dostosowane do tego, aby wszystkie wersy się rymowały.

Reprezentuję biedę – Peja

W utworze zatytułowanym „Reprezentuję biedę” raper Peja opowiada o tym, że mimo iż teraz ułożył sobie życie, to w przeszłości bywało znacznie gorzej. Mówi, że wywodzi się z biedy i nawet to, że dziś jest względnie bogaty, nie zmienia tego stanu rzeczy. To pokazuje, że raper identyfikuje się ze swoim środowiskiem i czuje do niego szacunek. Peja uświadamia nam, iż pieniądze nie są w stanie sprawić, że odwróci się od swoich kompanów z dzieciństwa, tak jak często dzieje się to w przypadku innych osób. Świadczą o tym zwroty do swoich znajomych, o których artysta mówi „ziomki”.

W ten sposób chce pokazać, że są oni mu bliscy. Zupełnie inaczej traktuje swoich oponentów, raz po raz obrzucając ich najróżniejszymi inwektywami. Taki zabieg ma uświadomić słuchaczowi, że Peja to twardy gość, który darzy ogromnym szacunkiem przyjaciel, lecz nie ma żadnych skrupułów dla wrogów. Raper szydzi z osób, które kiedyś się z niego śmiały, nazywając ich pajacami, co jest bodaj najdelikatniejszym określeniem ze wszystkich inwektyw, jakie występują w tekście.

Aby dodać rytmu swojej piosence, Peja sięga po rymy. Używa rymów męskich parzystych, choć są one raczej nieregularne i w jednych wersach występują, a w innych nie. Wynika to z charakterystyki muzyki rap, która poprzez konieczność ciągłego mówienia nie pozwala na idealnie dobranie rymów w każdym wersie. W swojej piosence Peja posługuje się językiem codziennym. Celem takiego zabiegu jest nawiązanie kontaktu z odbiorcą. Artysta ma świadomość, że słuchają go przede wszystkim młodzi ludzie, dlatego stara się mówić do nich prostym, niezbyt skomplikowanym i często bardzo dosadnym językiem.

Równie często sięga do slangu młodzieżowego, używając takich zwrotów jak „przykozaczony”, „brachol” czy „ziomek”, co jeszcze bardziej identyfikuje go z młodzieżą. Raper posługuje się również licznymi epitetami, które mają ubarwić jego wypowiedź. Wśród nich możemy wyodrębnić m.in. następujące wyrażenia: rajski eden, ciężka chwila, dziwny kraj, trudna rzeczywistość, lepsze jutro. Peja posługuje też się porównaniami mającymi na celu ukazanie trudnego życia, jakie kiedyś prowadził. Świadczy o tym chociażby zwrot w stylu „rejony niespokojne jak umysły szaleńców”. Ze względu na fakt, iż autor odwołuje się do swojej przeszłości, wiele razy używa retrospekcji, które mają ten sam cel jak porównania, czyli ukazanie ciężkiej młodości artysty, kiedy to był biedny i prowadził uliczne życie.

To ja mam flow – OSTR

Bardzo charakterystyczna jest piosenka OSTR-ego zatytułowana „To ja mam flow”. Jej frazeologia, składnia i leksyka są całkowicie podporządkowane temu, aby wykonawca mógł pokazać swoje umiejętności w zakresie rapowania. Bardzo szybko wymawiane zdania nie mające większego sensu są środkiem do osiągnięcia tego celu. Mamy więc do czynienia z licznymi onomatopejami, porównaniami czy epitetami. Dzięki nim OSTR może pozwolić sobie na bardzo szybkie wypowiadanie tekstu, co przy innej frazeologii byłoby niemożliwe. Jeśli chodzi o leksykę, to można wyodrębnić szereg wyrazów pochodzących ze slangu, takich jak omawiane dziś flow i majk, bluba oznaczająca przyrząd do palenia, mach, czyli wzięcie dymu do płuc, oś symbolizująca osiedle i wiele więcej.

Składnia jest nietypowa i również dostosowana do tego, aby umożliwić raperowi bardzo szybkie wypowiadanie tekstu. W wielu wersach, takich jak chociażby „Prawdziwy hip-hop ponad fałsz ten” można bowiem dopatrzyć się braku orzeczenia. OSTR jeszcze częściej stosuje zaimki, z dużą częstotliwością używając wyrazów typu „tu”, „tam”, „ten”, „te” czy „to”. Dzięki nim utrzymuje rytm i melodykę swoich utworów. Są one jak gdyby wypełniaczami pozwalający na podtrzymanie stałego tempa. Bo właśnie dynamika, melodyjność i rytm są najważniejsze w piosence „To ja mam flow” i im są podporządkowane wszelkie środki językowe.

Nie odejdę stąd – OSTR

Inny utwór, który zostanie omówiony, również został stworzony przez OSTR, ale tym razem do spółki z Emade. „Nie odejdę stąd”, bo o tej piosence mowa, ma za zadanie przekazać spojrzenie wykonawcy na różne fragmenty rzeczywistości. OSTR rapuje o swoich idolach, tym, co mu się podoba, o wartościach, które ceni, rzeczach, jakimi się zajmuje i innych aspektach swojego życia. Artysta wypowiada swoje słowa w skoczny sposób, stosując proste zdania polegające na wykorzystaniu zestawień i porównań. Dzięki temu udaje mu się uzyskać efekt cztero sylabicznych wersów, które pasują do żywego bitu. Często omija orzeczenia, co pozwala na skrócenie przekazu i dostosowanie go do rytmu.

Ważne w tym kontekście są również powtórzenia, wykorzystywane przede wszystkim w refrenie. Ponadto można się doszukać anglicyzmów, takich jak wyraz „hejter”, oznaczający osobę krytykującą innych, weekend, gandzia, beatbox, chillout, Jordany, baggy, a także nazwy zagranicznych marek. Warto wspomnieć o frazeologizmach typu „ryć psychę” czy „całować w kulę”. Podsumowując, w piosence „Nie odejdę stąd” wykonawca używa środków językowych pozwalających mu na skrócenie wypowiedzi, dzięki czemu może ją dostosować do podkładu muzycznego, zachowując sens przekazu.

Wuuuuuf – KASTA/Trzeci Wymiar

Pracę zakończy omówienie utworu zatytułowanego „Wuuuuuf” i wykonywanego przez dwa zespoły: KASTĘ oraz Trzeci Wymiar. Pierwsze, co się rzuca w oczy przy zapoznaniu z tekstem, to bardzo duża ilość porównań. Wystarczy wspomnieć chociażby o zwrotach w stylu „sztuka jak capoeira”, „rap jak haker”, „mam pierścień jak Kareem Abdul Jabbar” czy „być jak porywisty cyklon”. Równie często wykorzystywane są zaimki wplecione w różne części zdań składających się na rymowane wersy. Raperzy używają przede wszystkim rymów męskich końcowych.

Podobnie jak w „Nie odejdę stąd”, tak i w „Wuuuuuf” da się odnaleźć liczne anglicyzmy, wśród których można wymienić słowa wave, crack, punch, caopeira, haker, braggarapier czy diss. Zdarzają się także wulgaryzmy, lecz ich nie zamierzam cytować, oraz powtórzenia. Wykorzystanie wszystkich wymienionych przeze mnie środków językowych ma na celu zwiększenie dynamizmu, nadanie rytmu i dostosowanie treści do żywego podkładu muzycznego. W ten sposób raperzy wypełniają swoje wersy, a także, poprzez użycie anglicyzmów, nawiązują do amerykańskiej kultury, będącej kolebką muzyki hip-hop.

Podsumowanie

Tę tendencję da się zresztą zauważyć we wszystkich zaprezentowanych dziś piosenkach. Można zatem wysnuć wniosek, że frazeologia, składnia i leksyka są wykorzystywane w piosenkach hip-hopowych w taki sposób, aby nadać im rytm i zintegrować je z podkładem muzycznym. Równie ważne jest używanie wyrażeń pochodzących ze slangu, wulgaryzmów i anglicyzmów. Dzięki nim raperzy identyfikują się ze swoimi odbiorcami, którymi są przede wszystkim ludzie młodzi, posługujący się takim językiem.

Bibliografia

I Literatura podmiotu:
1. DonGuralesko, Palę majki, W: Totem Leśnych Ludzi. [płyta CD], Szpadyzor Records, 2010,
2. OSTR, To ja mam flow, W: Ja tu tylko sprzątam. [płyta CD], Asfalt Records, 2008
3. Peja/Slums Attack, Reprezentuję biedę, W: Najlepszą obroną jest atak. [płyta CD], Fonografika, 2005,
4. POE, Nie odejdę stąd, W: Złodzieje zapalniczek. [płyta CD], Asfalt Records, 2010,
5. Trzeci Wymiar, Wuuuuuf, W: Inni niż wszyscy. [płyta CD], Camey Records, 2006.

II Literatura przedmiotu:
1. Opracowanie zbiorowe, Książka o rapie, Poznań, Kagra, 2004, ISBN 8387598623,
2. Kondracka-Zielińska Anna, Hip-hopowcy o ziomalach i łepakach, czyli obraz młodego pokolenia w tekstach „OSTR-ego” i „Kalibra 44”, Język polski w Liceum, 2005/2006, nr 3, s. 73-91,
3. Krzysztof Rapp, Młodomowa. W: Wprost, Warszawa, AWR Wprost, 2001, nr 37, s. 53-54,
4. Telicka Justyna, Telicki Marcin, Walka na rymy, Polonistyka, 2004, nr 8, s. 43-45,
5. Wójtowicz Stanisław, Walka o rymy, Polonistyka, 2005, nr 3, s. 44-47.

Ramowy plan wypowiedzi:

1. Teza: Hip-hop to popularna wśród młodzieży muzyka, której teksty charakteryzują się specyficzną frazeologią, składnią i leksyką.

2. Kolejność prezentowanych argumentów:
a) „Palę majki”: slang, rymy męskie końcowe, zmienny szyk zdań, epitety, wulgaryzmy.
b) „Reprezentuje biedę”: porównania, wulgaryzmy, slang, epitety.
c) „To ja mam flow”: tekst podporządkowany ukazaniu raperskich umiejętności wokalisty.
d) „Nie odejdę stąd”: zestawienia, powtórzenia i porównania, cztero sylabiczne wersy często pozbawione orzeczenia, anglicyzmy,
e) „Wuuuuuf”: porównania, zaimki, rymy męskie końcowe, anglicyzmy, powtórzenia wulgaryzmy.

3. Wnioski:
a) Teksty w muzyce hip-hopowej charakteryzują się wykorzystaniem anglicyzmów, porównań, wulgaryzmów, powtórzeń, wyrazów pochodzących ze slangu i zaimków.
b) Składnia, frazeologia i leksyka w piosenkach hip-hopowych są ukształtowane w taki sposób, aby teksty były dostosowane do jednostajnego i dynamicznego podkładu muzycznego.