Język e-maili, SMS-ów, chatów i komunikatorów. Opisz jego cechy

Korespondencja to wymiana informacji pomiędzy ludźmi, którzy z reguły znajdują się w dalekiej odległości od siebie i nie mają szans porozumieć się za pomocą komunikatów werbalnych. Jako że dzisiejsza rzeczywistość zmienia się w okamgnieniu, co wynika przede wszystkim z postępu technologicznego, modyfikacji ulegają również formy korespondencji. Kiedyś, jeszcze zanim Internet stał się powszechnie używanym medium, a telefony komórkowe na stałe zadomowiły się w naszych kieszeniach, zdecydowanie najczęściej wykorzystywaną formą korespondencji były listy. Obecnie uległo to dużej zmianie, ponieważ tradycyjne listy zostały wyparte przez wiadomości SMS, maile, czaty i komunikatory.

Wiadomości SMS

Pierwszą formą współczesnej komunikacji, której język zamierzam przeanalizować, są wiadomości SMS. SMS-y, czyli z angielskiego Short Message System, to Krótkie Wiadomości Tekstowe pozwalające na natychmiastowe porozumienie się poprzez tekst wpisywany w telefonie komórkowym i następnie wysyłany do adresata. W pojedynczym SMS-ie można wykorzystać maksymalnie około 25 słów, co ma ogromny wpływ na język, jaki się w nich używa. Ograniczenia co do liczby znaków sprawiają bowiem, że wiadomości SMS są zwięzłe, bardzo konkretne i często występują w nich różnego rodzaju skróty, które w większości są zapożyczeniami z angielskiego.

„Btw.”, czyli „przy okazji”, imo, czyli w mojej opinie, „brb”, czyli „zaraz wracam” czy typowo polskie „pozdro” to tylko jedne z nielicznych skrótów nagminnie wykorzystywanych we wiadomościach SMS. Obok nich niezwykle często można spotkać tzw. emotikony, które są znakami graficznymi symbolizującymi emocje. Bez emotikon wyrażenie smutku, szczęścia czy zaskoczenia wymagałoby wykorzystania wielu słów, na co nie pozwalają ograniczania związane z maksymalną liczbą znaków, dlatego stały się on tak popularne i powszechne. Ponadto należy zauważyć, że są one uniwersalne, dzięki czemu da się je zrozumieć niezależnie od tego, jakim językiem się posługujemy, co również ma ogromny wpływ na ich pospolitość.

W przypadku SMS-ów mamy także w dużej mierze do czynienia z zaniedbywaniem zasad pisowni, ponieważ gdy zależy nam na czasie oraz konkretnym i jasnym przekazie, nie zwracamy uwagi, czy w danym miejscu postawić przecinek, czy nie. Często nawet nie stawiamy kropek i kilka zdań piszemy w jednym ciągu, aby oszczędzić czas i cenne znaki. Nic więc dziwnego, że w przypadku polskich słów pomijamy znaki diakrytyczne, gdyż tak jest po prostu wygodniej i szybciej, a odbiorca i tak zrozumie to, co chcemy przekazać.

Nie dbamy też o stylistykę ani interpunkcję, bo liczy się przede wszystkim zrozumienie i umiejętność szybkiego przekazania informacji – nie ważne w jakie formie. Język SMS-ów jest zatem niezwykle zwięzły, błędny i ubogi pod względem językowym, pełen skrótów i akronimów oraz charakteryzuje się występowaniem emotikon. Jego forma została ukształtowana przez możliwości, jakie oferują telefony komórkowy, do której musi się dostosować. Ma on zatem jak najkrócej, jak najszybciej i jak najbardziej konkretnie przekazywać informacje i emocje za pomocą maksymalnie 160 znaków.

Komunikatory internetowe

Inną popularną formą komunikacji są wszelkiego rodzaju komunikatory internetowe, takie jak Gadu-Gadu, Skype, Tlen czy IRC. Jak sama nazwa wskazuje, służą one do komunikacji pomiędzy internautami. Za ich pomocą z reguły porozumiewamy się z bliskimi znajomymi, dlatego nie należy się dziwić, że niemalże w ogóle nie dbamy o poprawność używanego języka. Rozpoczynanie zdań z małej litery i nie zakańczanie ich kropką, nieużywanie znaków interpunkcyjnych i diakrytycznych, chaos językowy i liczne błędy to cechy charakterystyczne języka wykorzystywanego podczas korzystania z komunikatorów.

Ponadto należy zwrócić uwagę na niezwykle częste sięganie po różnego rodzaju skróty przeważnie wywodzące się z języka angielskiego, takie jak LOL, z/w, ROTFL, BRB, w8, n/c i wiele, wiele więcej. Równie popularne są emotikony, czyli graficzne znaki będące sposobem na przekazanie emocji, identyczne jak te z SMS-ów. Język komunikatorów internetowych można więc określić jako wielce nieformalny, co sprawia, że nie musi podporządkowywać się żadnym zasadom. Fakt, że podczas porozumiewania się z drugą osobą za pomocą komunikatora internetowego rezygnuje się z niemal wszystkich reguł języka polskiego, wynika z tego, iż nikt oprócz tego, kto znajduje się po drugiej stronie monitora, nie czyta naszej wypowiedzi.

Poza tym poprzez język nie musimy nikomu niczego udowadniać, gdyż z reguły nasz rozmówca zna nas bardzo dobrze, więc błędy językowe nie mają wpływu na odbiór naszej osoby przez niego. Przede wszystkim z tego względu rezygnujemy z polskich znaków i nie stawiamy kropek ani przecinków. Istotnym czynnikiem wpływającym na taką, a nie inną specyfikację języka komunikatorów internetowych jest także fakt, że za ich pomocą staramy się przekazywać myśli w jak najszybszy i jak najbardziej konkretny sposób, dlatego nie chce się nam dbać o styl i formę języka. Widać zatem, że język komunikatorów jest w dużej mierze podobny do tego, jaki wykorzystujemy w SMS-ach.

Wiadomości e-mail

Nieco inaczej sytuacja wygląda w przypadku maili. Tu język jest zdecydowanie bardziej oficjalny, a przez to poprawniejszy. Dowodem na poparcie tej tezy może być chociażby fakt, że z reguły pierwsze słowa, jakie widzi się po otwarciu maila, brzmią: „Witam” lub „Dzień dobry”, przy czym często występują one wraz z imieniem adresata, tak aby zdobyć jego zaufanie. Z kolei niemal każdy z nas kończy maile słowem „Pozdrawiam”. Tego typu przywitanie i pożegnanie wynika z netetykiety, czyli nieformalnie przyjętego sposobu pisania maili obowiązującego w Internecie.

Jeśli chodzi o treść wiadomości, to jest ona podporządkowana zasadom języka polskiego. Zdania rozpoczynane są od dużej litery i kończą się kropką, używa się polskich znaków, a ponadto piszę się poprawnie. Przeważnie brak tu skrótów, błędów, emotikon i wyrażeń potocznych. Wynika to oczywiście z faktu, że poprzez maile najczęściej kontaktujemy się z osobami, których dobrze nie znamy i z którymi mamy do załatwienia jakieś sprawy. Z tego względu język, jakim się posługujemy, jest mocno sformalizowany, gdyż mamy świadomość, że poprzez sposób jego użycia kształtujemy swój wizerunek.

Nie inaczej wygląda sytuacja, gdy korespondujemy z osobami bliskimi, gdyż wówczas stosujemy język mniej formalny, jednak dbamy o jego formę zdecydowanie bardziej, niż miało to miejsce w przypadku SMS-ów czy komunikatorów. Celem maila nie jest bowiem jak najszybsze i jak najbardziej konkretne przekazanie informacje, chociażby dlatego, że tego typu nie mają ograniczonej co do liczby znaków, tak jak SMS-y, a ponadto konwersacja nie odbywa się na żywo, przez co nie potrzeba się tak spieszyć, czego wymagają komunikatory internetowe.

Serwisy społecznościowe

Zgoła inaczej prezentuje się język używany na portalach społecznościowych, które ostatnimi czasy święcą tryumfy w Internecie. Wśród nich należy wymienić przede wszystkim takie serwisy jak Facebook, Nasza-Klasa czy Twitter. Ich język jest bardzo charakterystyczny, gdyż polega na pisaniu krótkich, dwu, trzyzdaniowych informacji poruszających najróżniejsze tematy. Często są to wypowiedzi humorystyczne i mocno enigmatyczne. Niewiele one mówią osobom, które nie znają ich twórcy, co wynika z mocno prywatnego charakteru tego typu wypowiedzi.

Mimo że wgląd do nich ma duża liczba osób, w tym przede wszystkim znajomi, to z reguły język takich wypowiedzi mocno odbiega od reguł języka polskiego. Mianowicie nadużywa się wielokropków, rozpoczyna się zdania z małej litery i nie kończy się ich kropką, a także nie korzysta się z polskich znaków diakrytycznych i znaków interpunkcyjnych. Korespondencja z większą grupą osób na portalach społecznościowych z reguły jest pełna emocji, dlatego język cechuje się wieloma epitetami. Z kolei słownictwo jest bardzo ubogie i mocno enigmatyczne, gdyż odnosi się do konkretnej sytuacji lub osoby.

Podsumowanie

Formy korespondencji są niezwykle podatne na zmiany, które w dzisiejszym świecie wynikają przede wszystkim z ekspansji techniki i bardzo szybkiego rozwoju najnowszych technologii. Język, jakim posługujemy się w mailach, komunikatorach internetowych czy SMS-ach, jest prosty, konkretny, zwięzły, występują w nim skróty oraz emotikony i coraz częściej wyrazy anglojęzyczne. Z reguły jest on ubogi i błędny pod względem stylistycznym, ortograficznym i interpunkcyjnym, ponieważ we współczesnych formach korespondencji zanikają znaki diakrytyczne i interpunkcyjne, które ustępują szybkości i zwięzłości przekazywania informacji. Na tej podstawie można wywnioskować, że dzisiejsze formy korespondencji są odzwierciedleniem czasów, w jakich żyjemy i systematycznie się do nich dostosowuje. Nie pozostaje obojętny na zmiany społeczne oraz gospodarcze i za pomocą różnego rodzaju środków, które omówiłem podczas dzisiejszej prezentacji, próbuje się do nich przystosować, nadążając za coraz szybszym tempem życia.

Bibliografia

I Literatura podmiotu:
1) Morris S., Doskonały e-mail, Poznań, Rebis, 2002, ISBN 8373011943,
2) Wallace M., E-mail. Wszystko o poczcie elektronicznej i trochę o Internecie, Warszawa, Muza, 2000, ISBN 9788372007315.

II Literatura przedmiotu:
1) Gruszczyński W., Czaty w sieci, czyli o (polskich) zwyczajach językowych w Internecie, W: Szkolna Biblioteka Humanisty – Spotkania nie tylko literackie, Warszawa, PIW, 2001, s. 209-223,
2) Grzenia J., Komunikacja językowa w Internecie, Warszawa, PWN, 2008, ISBN 9788301148676,
3) Jankowski M., Marciniak A., Słownik informatyczny angielsko-polski, Warszawa, PWN, 1991, ISBN 8301090200,
4) Kwiecień A., Nie karmić trolla, czyli nie wpuszczać intruza: polszczyzna w sieci, W: Rzeczpospolita, 2006, nr 86, s. A6,
5) Wolańska E., Właściwości komunikacyjne, genologiczne i językowe krótkiej wiadomości tekstowej (SMS). Wybrane zagadnienia, W: Poradnik Językowy, 2002, z. 10, s. 21-30.

Ramowy plan wypowiedzi:

1. Teza: Współczesne formy korespondencji kształtowane są przez rozwój cywilizacyjny i najnowsze technologie, dlatego ich język posiada specyficzny cechy.

2. Kolejność prezentowanych argumentów:
a) SMS-y: zwięzłość, konkretność i szybkość przekazywania informacji jako czynniki wyznaczające język krótkich wiadomości tekstowych.
b) Komunikatory internetowe: występowanie skrótów, wyrazów anglojęzycznych, emotikon i brak dbałości o poprawność językową.
c) E-maile: bardziej formalna forma korespondencji, której język jest w miarę poprawny i dość oficjalny.
d) Portale społecznościowwe: enigmatyczny, nacechowany emocjami i błędny język wykorzystywany do korespondencji z najbliższymi znajomymi.

3. Wnioski:
a) Współczesne formy korespondencji kładą nacisk przede wszystkim na szybkość, konkretność i łatwość przekazywania informacji.
b) Poprawność językowa schodzi na drugi plan w przypadku używania współczesnych form korespondencji.
c) Współczesne formy korespondencji charakteryzują się występowaniem skrótów, emotikon i wyrazów anglojęzycznych.