Motyw pojedynku w literaturze, filmie, malarstwie i sztuce

Wszelkiego rodzaju pojedynki, walki, bitwy i konfrontacje to wdzięczny temat dla literatury i sztuki, którego wykorzystanie pozwala ukazać starcie pomiędzy zwaśnionymi ludźmi i zwalczającymi się postawami, osobowościami oraz ideałami. Rozmaite konfrontacje i potyczki zwiększają widowiskowość danego dzieła, dzięki czemu staje się ono bardziej atrakcyjne dla widzów, ciekawsze i trzymające w napięciu. Nic więc dziwnego, że motyw pojedynku na stałe zadomowił się w literaturze i sztuce, często pojawiając się na kartach utworów literackich, w malarstwie oraz w kinowych produkcjach.

Iliada

Jednymi z bohaterów „Iliady” są Achilles i Hektor – stojący po przeciwnych stronach barykady uczestnicy wojny trojańskiej. Achilles należy do grona największych greckich wojowników i cechuje się atletyczną, muskularną sylwetką połączoną z dziecinnymi rysami twarzy, które z kolei kontrastują z jego okrucieństwem na polu bitwy i doskonałą umiejętnością walki. Hektor to zaś królewicz i jednocześnie najdzielniejszy ze wszystkich obrońców Troi. Ich pojedynek ma miejsce za murami starożytnego miasta i wynika z chęci zemsty, jaką Achilles pała do Hektora, który wcześniej zabił kuzyna greckiego wojownika, myśląc, że to on we własnej osobie.

Walka pomiędzy bohaterami rozpoczyna się od dość oryginalnej sytuacji, ponieważ Hektor zaczyna uciekać przed wrogiem, chcąc w ten sposób zmęczyć go przed decydującym starciem. Ucieczkę można również rozpatrywać jako objaw strachu przed osławionym w walce Achillesem. Ostatecznie jednak Atena podstępnie przekonuje Hektora, że powinien stanąć w szranki z wrogiem i choć obrońca Troi ma świadomość, że właściwie stoi na przegranej pozycji, to nie poddaje się. Pojedynek w „Iliadzie” wynika więc z jednej strony z chęci zemsty Achillesa oraz z honoru i dumy, którymi unosi się Hektor. Kiedy w końcu do niego dochodzi, opiekujący się Hektorem bożek Apollo opuszcza go, co z góry decyduje o jego śmierci.

Achilles atakuje nagle i z wielką wściekłością. Mimo że Hektor przez dość długi czas się broni, to przewaga znajduje się po stronie jego przeciwnika. Za pomocą uników ciała i tarczy Hektor odpiera kolejne szarże do czasu, aż jego włócznia zostaje złamana. Wówczas po krótkiej wymianie ciosów na miecze Grek prawie upada, lecz już po chwili to on przechodzi do kontrataku i niespodziewanie rani wroga. Długa wymiana ciosów sprawia, że Hektor czuje się coraz słabszy, w efekcie czego mający przewagę fizyczną Achilles wykorzystuje tę sytuację i śmiertelnie rani przeciwnika. Następnie w geście nienawiści bezcześci jego zwłoki.

W „Iliadzie” mamy zatem do czynienia z pojedynkiem na śmierć i życie, który odbywa się pomiędzy dwoma największymi wojownikami wojsk greckich i achajskich. Walka jest żywa, dynamiczna i bezlitosna, co wynika przede wszystkim z pełnej agresji postawy Achillesa. Jawi się on jako człowiek bezlitosny, okrutny, bezduszny i pełen nienawiści, na co wskazuje wściekłość, z jaką atakuje Hektora, nieprzejednana chęć zemsty oraz fakt zgęszczenia zwłok przez przeciwnika. Z kolei Hektor to honorowy, opanowany i świadomy swoich słabości wojownik, który w przeciwieństwie do Achillesa potrafi zachować honor. Ich pojedynek jest więc starciem dwóch skrajnie różnych postaw i charakterów.

Biblia – Dawid i Goliat

Motyw pojedynku pojawia się również w Biblii, a jego realizacją jest starcie pomiędzy Dawidem i Goliatem, które obywa się bezpośrednio przed bitwą Izraelitów z Filistynami. Goliat to potężny i nieludzko silny człowiek o olbrzymiej posturze, wzbudzający postrach w każdym przeciwniku. To on wyzywa na pojedynek jednego z Izraelitów, a nagrodą za zwycięstwo jest góra złota oraz małżeństwo z królewską córką. Mimo tego początkowo nikt z Izraelitów nie ma odwagi, aby stanąć w szranki ze śmiertelnie groźnym Goliatem; ku zdziwieniu wszystkich, dopiero niepozorny i chuderlawy Dawid godzi się, aby wystąpić przeciwko niemu. W efekcie Goliat wybucha śmiechem i kpi z przeciwnika. Choć teoretycznie Dawid stoi na z góry przegranej pozycji, mając do dyspozycji jedynie procę i parę kamieni, to dzięki wstawiennictwu Boga i Jego łasce udaje mu się oddać śmiertelny strzał prosto w czoło Goliata.

iespodziewane zwycięstwo staje się natchnieniem dla Izraelitów, którzy w dużej mierze za jego sprawą pokonują Filistynów. W tym przypadku motyw pojedynku ma za zadanie pokazać, że zawsze należy szanować przeciwnika i nie można unosić się pychą, ponieważ może to oznaczać porażkę. Jego celem jest także przekonanie odbiorcy, że nigdy nie powinniśmy się poddawać, bo z każdej, nawet teoretycznie najbardziej beznadziejnej sytuacji da się wyjść obronną ręką, tak jak to zrobił Dawid. Ów pojedynek rozgrywany jest pomiędzy skrajnie różnymi postaciami o całkowicie odmiennej charakterystyce, a dużą rolę w jego rozstrzygnięciu mają siły Boga. Można także dojść do wniosku, że za jego pomocą krytykowana zostają takie cechy ludzkiej osobowości jak pycha i buta reprezentowane przez Goliata, który z ich powodu przegrywa starcie.

Potop

Motyw pojedynku w powieści Henryka Sienkiewicza zatytułowanej „Potop” dotyczy potyczki między Michałem Wołodyjowskim a Andrzejem Kmicicem. Prowodyrem walki jest ten drugi mężczyzna, ponieważ zabija przedstawicieli szlachty i porywa Oleńkę Billewiczównę, na co Wołodyjowski starający się o jej względy nie może pozwolić. Tak więc aby wyrównać rachunki, wyzywa Kmicica na pojedynek. Andrzej nie ma jednak ochoty walczyć z Michałem, lecz gdy Wołodyjowski powołuje się na prawa szlachty Laudańskiej, staje z nim w szranki. Pierwszy atakuje Kmicic, ostro nacierając na przeciwnika, lecz nie przynosi to żadnych efektów, ponieważ nie umie zranić wroga. To sprawia, że Michał zaczyna igrać z nieprzyjacielem, wyśmiewając jego umiejętności. Ma świadomość, że jest lepszy w posługiwaniu się orężem niż przeciwnik, dlatego może sobie pozwolić na tego typu zachowania.

Mimo że ze względu na wytrącenie Kmicicowi szabli może szybko zakończyć pojedynek, to nie decyduje się na to. Chce bowiem jak najbardziej go upokorzyć. Kiedy w końcu Wołodyjowski decyduje się na zadanie ostatecznego ciosu, powala na ziemię Andrzeja, ciężko go raniąc. W momencie, gdy poszkodowana wcześniej przez Kmicica szlachta Laudańska dowiaduje się, że jej wróg został pokonany, chce go jak najszybciej dobić, lecz Wołodyjowski na to nie pozwala, uważając takie zachowanie za niehonorowe.

Jak widać, „Potop” przedstawia iście rycerską walkę, która podporządkowana jest kodeksowi średniowiecznego wojownika. Uczestnicy pojedynku są ukazani jako przeciwstawne wobec siebie postaci. Kontrast między nimi jest stale widoczny. Wołodyjowski jest opanowany, powściągliwy, pewny swoich umiejętności i zachowuje spokój ducha. Można go utożsamiać ze wzorem idealnego rycerza. Zupełnie inną postawę prezentuje Kmicic, który zachowuje się gwałtownie, jest niepokorny i nie umie zapanować nad sobą. Tak więc „Potop” przedstawia pojedynek jako rywalizację dwóch zupełnie przeciwstawnych wobec siebie postaci, które walczą białą bronią, zachowując zasady kodeksu rycerskiego.

Ferdydurke

„Ferdydurke” w groteskowy sposób ukazuje bardzo nietypowy pojedynek, jaki rozgrywają pomiędzy sobą Miętusa i Syfon – dwaj uczniowie uczęszczający do szkoły, do której przeniesiono głównego bohatera – Józia. Pojedynek jest nietypowy, ponieważ odbywa się na miny i polega na tym, że Miętus i Syfon robią różnego rodzaju dziwne miny, raz po raz zmieniając wyraz swoich twarzy. Widzimy więc, że gdy jeden z nich robi jakiś grymas, to drugi następnie odpowiada za pomocą tzw. kontrminy. Niewiele ma to więc wspólnego z pojedynkiem rozumianym stereotypowo, jako normalna potyczka pomiędzy dwojgiem zwalczających się ludzi.

Z kolei podobieństwo, jakie występuje pomiędzy „Ferdydurke” a „Iliadą” w ujęciu motywu pojedynku, polega na tym, że w obu dziełach odbywa się on pomiędzy skrajnie różnymi osobowościami i charakterami, bo tacy właśnie są Syfon i Miętus. Syfon to bowiem typowy kujon dostosowujący się do infantylnej szkoły i reprezentujący postawę konformistyczną, a Miętus to klasowy zawadiaka i buntownik walczący o autentyczność i naturalność. Fakt, że ostatecznie pojedynek wygrywa kujon Syfon, na którego minę Miętus nie potrafi odpowiedzieć, można zatem postrzegać jako symbol zwycięstwa bierności i ugodowości nad wolnością.

Tango

„Tango” przedstawia historię pewnej nietypowej rodziny, w której życie jest postawione na głowie. Mianowicie domownicy łamią wszelkie konwenanse społeczne i postępują wbrew utartym obyczajom: dziadkowie zachowują się jak młodzież, a matka otwarcie zdradza ojca, podczas gdy on marnuje całe dnie na absurdalnych eksperymentach artystycznych. Ponadto wszyscy podporządkowują się chamskiemu Edkowi, sprowadzonemu do domu przez Stomila. Przeciwko temu chaosowi buntuje się najmłodszy członek rodziny – Artur. Kiedy w ostatnim akcie dowiaduje się, że jego narzeczona, z którą miał wziąć ślub i w ramach swojego buntu przywrócić w ten sposób w domu tradycyjne zasady, zdradziła go z Edkiem, postanawia go odszukać i osobiście wymierzyć mu karę.

Artur zaprasza go do walki, grozi i otwarcie wyzywa na pojedynek. Po chwili to jednak Edek rzuca się na Artura i wywiązuje się bójka. Najpierw Edek zakrada się od tyłu i kolbą rewolweru uderza przeciwnika w kark, po czym młodzieniec osuwa się na kolana, a Edek bierze potężny zamach i splecionymi dłońmi uderza Artura w kark. Pojedynek polega więc na bezpośredniej walce wręcz, jest błyskawiczny i brutalny, a jego efekt to śmierć Artura. Potyczka pomiędzy tymi bohaterami symbolizuje starcie ideałów, uczuć i normalności, które są reprezentowane przez Artura, z chamstwem, prostactwem i brutalności uosabianymi przez Edka. Ostatecznie zwycięstwo ponosi Edek, a więc najprostsze instynkty przegrywają z ważnymi wartościami, co oznacza porażkę normalnego świata i wygraną opacznie rozumianej wolności obyczajowej.

Dawid i Goliat – Caravaggio

Obraz Caravaggio zatytułowany „Dawid i Goliat” odnosi się do biblijnego, opisanego w Księdze Samuela pojedynku pomiędzy reprezentującym armię izraelską filigranowym Dawidem a potężnym wojownikiem filistyńskim – Goliatem. Obraz Caravaggio ukazuje sytuację tuż po walce, kiedy zwycięski Dawid odcina pokonanemu głowę, co ma na celu jego upokorzenie po śmierci. Cała kompozycja skupiona jest na dwóch tytułowych postaciach: Dawid klęczy nad ciałem Goliata, przyciskając je lewym kolanem do ziemi, i obwiązuje jego głowę sznurem, zapewne po to, aby gdzieś ją zanieść. Jego sylwetka jest blada i dość mizerna, a na jego twarz wyraża zadziwiający spokój i opanowanie. Postawa Dawida wskazuje na jego dojrzałość i kontrolę nad sytuacją.

Z kolei leżąca na ziemi i odcięta od ciała głowa Goliata obrazuje przerażenie i zdziwienie wywołane faktem, iż mimo ogromnej przewagi fizycznej nad przeciwnikiem poniósł on niespodziewaną porażkę. Wzdłuż głowy leży korpus filistyńskiego wojownika, przy czym w oczy rzuca się jego prawa, zaciśnięta pięść, wskazująca na złość i bezsilność. Tło obrazu jest całkowicie czarne i ma za zadanie zwrócić uwagę wyłącznie na dwie główne postaci. Wszystko to składa się na symboliczny pojedynek dobra, które reprezentuje Dawid ze złem symbolizowanym przez Goliata. Właśnie podkreślenie siły dobra, które bez względu na siłę przeciwnika jest w stanie zwyciężyć nad złem, stanowi główną funkcję motywu pojedynku ujętego na obrazie Caravaggio.

Przygody Robin Hooda

W nakręconym w 1939 roku filmie zatytułowanym „Przygody Robin Hooda” główny pojedynek odbywa się pomiędzy tytułowym bohaterem a pełniącym funkcję króla Anglii Janem. Potyczka wynika z faktu, że monarcha zamierza odebrać obywatelom ich majątki poprzez podniesienie danin na rzecz państwa, co teoretycznie ma na celu zebranie funduszy na wykupienie porwanego wcześniej króla Ryszarda I Lwie Serce, jednak w rzeczywistości służy to wyłącznie osobistym korzyściom Jana I. Nie chcąc się godzić na taki wyzysk, Robin Hood organizuje drużynę, wraz z którą zamierza pokonać nieprawego władcę. W odpowiedzi na to król odbiera mu majątek i wszelkie tytuły.

Aby zgromadzić sprzymierzeńców w walce z Janem I, Robin Hood organizuje pojedynki z Małym Johnem i Braciszkiem Tuckiem, w efekcie czego doceniają oni jego umiejętności i plany zdetronizowania władcy. W trakcie fabuły obserwujemy również pojedynek strzelecki, który ma na celu wyjawienie tożsamości ukrywającego się Robina. Również jego przyjaciel – Much – wdaje się w walkę z Dickonem chcącym schwytać Robin Hooda i wygrywa ją w dramatycznych okolicznościach. Ostateczny pojedynek pomiędzy tytułowym bohaterem a prawą ręką Jana I – Guy’em Gisbornem – po długiej walce zostaje wygrany przez tego pierwszego, który odcina swojemu przeciwnikowi głowę i umożliwia Ryszardowi I powrót na tron.

W „Przygodach Robin Hooda” mamy zatem do czynienia z motywem pojedynku ujętym dwojako: jako walka pomiędzy pozytywnymi bohaterami, czyli Robin Hoodem i jego sprzymierzeńcami a czarnymi charakterami reprezentowanymi przez Jana I i jego popleczników. Druga płaszczyzna to momenty samych pojedynków, które są ważną częścią fabuły i motorem napędowym akcji, zapewniającym dynamizm i efektowność filmu.

Gladiator

Produkcja Ridleya Scotta zatytułowana „Gladiator” opowiada historię Maximusa – pewnego rzymskiego generała z czasów Marka Aureliusza, którego rodzina zostaje zabita z rozkazu nowego cesarza – Kommodusa – a on sam schwytamy i sprzedany jako niewolnik. Z uwagi na wojskowe doświadczenie i wykształcenie główny bohater rozpoczyna walki na arenach jako gladiator, a kolejne zwycięstwa zapewniają mu sławę. Najważniejszy jego pojedynek odbywa się na końcu filmu, kiedy staje naprzeciwko swojego ciemiężyciela – Kommodusa. Ma on miejsce na arenie, pośród licznie zgromadzonej i żywiołowo reagującej publiczności.

Walka na miecze kręcona jest kamerą „z ręki”, czyli bez stabilizacji, co sprawia, że pojedynek zyskuje na dynamizmie. Z kolei w najważniejszych momentach kamera zwalnia i kręci w zwolnionym tempie, w efekcie czego rośnie napięcie. Przeciwnicy przez długi czas wymieniają ciosy, jeden odpiera ataki drugiego, choć Maximus walczy ze zranioną ręką i nogą, przez co kuleje i ledwo się porusza. Mimo to wykazuje się największym heroizmem i nie poddaje się wrogowi. Maximus pierwszy powala Kommodusa na ziemię, ale ten zaraz wstaje. Następnie Maximus wytrąca Kommodusowi miecz i honorowo odrzuca swój własny, aby walczyć wręcz, po czym cesarz wyjmuje z pochwy nóż i atakuje nim gladiatora. On zaś skutecznie odpiera natarcie za pomocą ciosów, aż ostatecznie nakierowuje nóż na Kommodusa, ugadza go w szyję i zabija, a następnie sam umiera.

Pojedynek w „Gladiatorze” jest ostatnią sceną filmu, w której w szranki stają dwaj najwięksi wrogowie i oboje giną. Z całą pewnością można stwierdzić, że jest to pojedynek dobra i szlachectwa reprezentowanego przez Maximusa ze złem, zdradą i kłamstwem symbolizowanym przez Kommodusa. Jego funkcją jest zakończenie utworu i wzruszenie widza, gdyż śmierć głównego bohatera właśnie taka jest – poruszająca.

Wróg u bram

Fabuła filmu „Wróg u bram” dotyczy odbywającej się w czasie II wojny światowej pod rosyjskim Stalingradem walki pomiędzy wojskami radzieckimi i niemieckim. Jednym z radzieckich żołnierzy walczących przeciwko Niemcom jest strzelec wyborowy – Wasilij Zajcew – którego umiejętności sprawiły, że dowódcy wykreowali go na wojskowy autorytet, tak aby podnieść swoich żołnierzy na duchu. Na wieść o tym Niemcy sprowadzają swojego najlepszego snajpera – Erwina Koniga – w efekcie czego dochodzi pomiędzy nimi do pasjonującego pojedynku. Początkowo przewagę uzyskuje Niemiec, któremu udaje się zabić wspólnika Wasilija, dlatego ten się załamuje i zaczyna powątpiewać w zwycięstwo.

Do pojedynku włącza się rosyjski wygłodniały chłopiec o imieniu Sasza, przymuszony do współpracy z Konigiem za otrzymanie racji żywnościowej. Dzięki temu Niemiec dowiaduje się wielu ważnych informacji na temat Wasilija, jednak Sasza również jemu przekazuje cenne wiadomości o nazistowskim przeciwniku. Ostateczna potyczka odbywa z udziałem innego radzieckiego żołnierza – Daniłowa – który poświęca się i wystawia na widok Koniga, przez co ten go zabija, jednak w czasie, gdy przeładowuje swoją broń, Wasilij odbiera mu życie i wygrywa pojedynek, zapewniając również zwycięstwo swojej armii.

We „Wrogu u bram” mamy do czynienia z emocjonującą potyczką snajperską, pełną napięcia, pułapek i przebiegłych planów. Jest to widowiskowy pojedynek dwóch wybitnych i reprezentujących zwaśnione siły postaci, z których jedna musi ostatecznie zginąć. Funkcją takiego ujęcia tematu jest ukazanie bezwzględności i brutalności wojny, sprawiające, że szanse na przeżycie mają wyłącznie najsilniejsze jednostki.

Matrix

Podobnie jak w „Gladiatorze” i „Tangu”, tak i w „Matrixie” pojedynek jest jedną z ostatnich scen, która rozwiązuje akcje i stanowi punkt kulminacyjny nagromadzający oraz rozładowujący napięcie. Walka odbywa się pomiędzy dwoma największymi antagonistami filmowymi – hakerem Neo i sługą Matrixa – agentem Smithem. Pojedynek między tymi dwoma bohaterami ma dowieść, czy Neo jest jednym z Wybrańców – jeśli będzie w stanie skutecznie przeciwstawić się agentowi Smithowi, należy go uznać za Wybrańca. Kiedy wreszcie obaj bohaterowie się spotykają, agent Smith wystrzeliwuje w kierunku Neo serię pocisków, jednak zostają one zatrzymane tuż przed dosięgnięciem celu.

Okazuje się bowiem, że za pomocą siły woli Neo potrafi je unieruchomić, co dowodzi faktu, że jest jednym z Wybrańców. W tym najważniejszym momencie kamera kręci w zwolnionym tempie, podnosząc w ten sposób napięcie. Następnie odbywa się walka wręcz – agent Smith podbiega do Neo i rzuca się na niego z pięściami, a on z wielkim spokojem broni się przed ciosami. Odpiera ataki bez żadnego problemu, posługując się tylko jedną ręką i ośmieszając tym samym agenta Smitha. Ostatecznie Neo wchodzi w jego postać i niszczy go od środka.

Szybcy i wściekli

Dość nietypowe ujęcie pojedynku prezentuje film „Szybcy i wściekli”. Osią fabuły jest rywalizacja pomiędzy dwoma gangami samochodowymi, które organizują wyścigi. Pojedynki odbywają się zatem na torach i ulicach i polegają na tym, że ten, kto pierwszy dotrze do mety i wyprzedzi konkurenta, jest zwycięstwom. Każdy pojedynek ma swoją stawkę, którą są z jednej strony pieniądze, a z drugiej – uznanie w środowisku.

Zwycięstwo pozwala zarobić nawet kilkanaście tysięcy dolarów i zdobyć poważanie u innych osób zajmujących się przerabianiem samochodów na sportowe, czyli tzw. tuningiem. Pojedynki zaprezentowane w „Szybkich i wściekłych” są więc bezkrwawe, lecz jednocześnie pełne adrenaliny, niebezpieczne i związane z ryzykiem wypadku. Najważniejszą metodą na pokonanie przeciwnika jest natomiast szybki samochód, przy czym jego cena ma drugorzędne znaczenie, a bardziej liczą się poprawki wprowadzone w silniku przez właściciela.

Podsumowanie

Motyw pojedynku to bardzo popularny i uniwersalny temat, który funkcjonuje w literaturze i filmie na wiele sposobów. Bohaterowie walczą ze sobą za pomocą różnych metod, począwszy od walki wręcz, poprzez konfrontację przy użyciu broni palnej, skończywszy na wyścigach samochodów. Niezmienny pozostaje natomiast fakt, że najważniejszą funkcją motywu pojedynku jest skonfrontowanie ze sobą dwóch skrajnych postaw reprezentowanych przez obie jego strony. Ilustruje on rywalizację i konkurencję pomiędzy zantagonizowanymi postaciami, ukazując wyższość jednego bohatera nad drugim. Pojedynki często pełnią również rolę sceny finałowej, ponieważ charakteryzują się nagromadzeniem emocji i napięcia. Warto również zauważyć, że w większości przypadków pojedynki kończą się śmiercią jednej ze stron.

Bibliografia

I Literatura podmiotu:
1. Annaud Jean-Jacques. Wróg u bram, Niemcy, Irlandia, USA, Wielka Brytania, Paramout Pictures, 2001,
2. Biblia Tysiąclecia. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Pallotinum, Poznań, (1Sm 16 – 31),
3. Caravaggio, Dawid i Goliat, dostęp online: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/6b/David_and_Goliath_by_Caravaggio.jpg, 30.03.2015,
4. Cohen Rob, Szybcy i wściekli, USA, Universal Pictures, 2001,
5. Gombrowicz Witold, Ferdydurke, Kraków, Wydaw. Literackie, 2009, ISBN 97883039601,
6. Homer, Księga XXII, W: Iliada, Kraków, Greg, 2003. ISBN 8373272895,
7. Keighley William, Curtiz Michael, Przygody Robin Hooda, USA, Warner Bros, 1939
9. Mrożek Sławomir, Tango, Warszawa, Noir Sur Blanc, 2008, ISBN 9788373922631,
9. Scott Ridley, Gladiator, USA, DreamWorks, 2000,
10. Sienkiewicz Henryk, Potop, Zielona Sowa, Kraków, 2007,
11. Wachowscy Larry i Andy, Matrix, USA, Australia, Warner Bros. Pictures, 1999.

II Literatura przedmiotu:
1. Browning W.R.F, Dawid; Goliat, W: Browning W.R.F, Słownik Biblii, Świat Książki, Warszawa, 2005, s. 109, 173,
2. Farent Teodor, Ferdydurke Witolda Gombrowicza, Lublin, Biblios, 2012, ISBN 9788386581450, s. 18,
3. Nawrot Agnieszka, hasło: Pojedynek, W: Greg, Kraków, 2004, s. 261-265,
4. Pojedynek, W: Słownik motywów literackich, Nawrot Agnieszka, Kraków, Greg, 2004, ISBN 8354412014, s. 261-265,
5. Pyka Sebastian, Analiza filmu „Gladiator”, dostęp online: http://www.film.org.pl/prace/gladiator_analiza_filmu.html, 15.03.2015,
6. Wilczycka Danuta, Tango Sławomira Mrożka, Lublin, Biblios, 2009, ISBN 9788386581764, s. 24-35.

Ramowy plan wypowiedzi

1. Teza: Za pomocą pojedynku ukazuje się konfrontacje pomiędzy różnymi i zwaśnionymi ze sobą bohaterami, ideałami i osobowościami.

2. Kolejność prezentowanych argumentów:
a) Iliada: pojedynek pomiędzy dwoma największymi wojownikami greckimi i achajskimi – Achillesem oraz Hektorem, podczas którego ścierają się dwie skrajne osobowości.
b) Biblia: walka Dawida i Goliata, która odbywa się pomiędzy skrajnie różnymi postaciami i zostaje wygrana przez teoretycznie słabsze i skazanego na porażkę wojownika izraelskiego.
c) Potop: rycerski pojedynek Kmicica i Wołodyjowskiego, który podkreśla biegłość w posługiwaniu się bronią i honor tego drugiego.
d) Ferdydurke: pojedynek „na miny” pomiędzy Miętusem a Syfon, który odbywa się w szkole i symbolizuje zwycięstwo konformizmu oraz zniewolenia nad spontanicznością i naturalnością.
e) Tango: bójka pomiędzy Arturem i Edkiem, w której ginie ten pierwszy, jako symbol zwycięstwa prostactwa i chamstwa nad ideałami.
f) Dawid i Goliat: pojedynek między potężnym wojownikiem a chuderlawym izraelskim pasterzem; pojedynek dobra ze złem.
g) Przygody Robin Hooda: pojedynek pomiędzy tytułowym bohaterem i jego sprzymierzeńcami a drużyną Jana I.
h) Gladiator: finałowa scena pojedynku pomiędzy Maximusem i Kommodusem, która wzrusza i ukazuje heroizm tytułowego bohatera.
i) Wróg u bram: pojedynek pomiędzy snajperami walczącymi po stronie rosyjskich i niemieckich wojsk.
j) Matrix: pojedynek jako ostatnia scena, w której zostaje odkryta prawdziwa tożsamość Neo, a zło pokonane.
k) Szybcy i wściekli: nietypowe pojedynki motoryzacyjne polegające na organizowaniu wyścigów samochodowych na torze lub ulicy.

3. Wnioski:
a) Bohaterowie walczą ze sobą za pomocą różnych metod, począwszy od walki wręcz, poprzez konfrontację przy użyciu broni palnej, skończywszy na wyścigach samochodowych.
b) Pojedynek ilustruje rywalizację i konkurencję pomiędzy zantagonizowanymi postaciami, ukazując wyższość jednego bohatera nad drugim.
c) Pojedynki często pełnią rolę sceny finałowej, ponieważ charakteryzują się nagromadzeniem emocji i napięcia.

 

Podobne wpisy

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *