Popularni pisarze, modne książki – przyczyny popularności współczesnych autorów literatury powszechnej i ich książek

Choć mówi się, że w dobie Internetu popularność książek gwałtowanie spada i coraz mniej ludzi sięga po nie, okazuje się, że w istocie istnieją autorzy i dzieła, które bezwzględnie cieszą się dużą popularnością. W tym kontekście wystarczy chociażby przywołać przykład J. K. Rowling – twórczyni sagi o Harrym Potterze – gdyż jej, jako pisarce, udało się osiągnąć wielki sukces zarówno artystyczny, jak i komercyjny. W dzisiejszej kulturze istnieją również inni twórcy i dzieła, które są nad wyraz popularne i cieszą się dużym wzięciem wśród publiczności. Z czego to wynika? Jakiego typu dzieła i dlaczego zyskują dziś przychylność przeciętnego czytelnika? Na te i inne pytania związane z modnymi pisarzami oraz pop popularnymi współcześnie książkami próbuje odpowiedzieć niniejsza praca.

Zmierzch

Młodzieżowa powieść o wampirach zatytułowana „Zmierzch” przedstawia historię pewnej nastolatki, która po przeprowadzce ze słonecznego do ponurego miasta zakochuje się w zabójczo przystojnym Edwardzie. Jak się później okazuje, jest on wampirem potrafiącym odwzajemniać głębokie uczucie dziewczyny. Dlaczego „Zmierzch” w tak krótkim czasie zdobył tak ogromną popularność? Aby odpowiedzieć na to pytanie, należy sobie uświadomić, że głównymi czytelnika powieści Stephanie Mayer są nastolatki, szczególnie płci żeńskiej.

Jako że powieść rozgrywa się w czasach współczesnych i porusza tematykę trudnej miłości młodej dziewczyny, wiele nastolatek się z nią identyfikuje i przeżywa jej losy jak własne. Wynika to z faktu, że główna bohaterka jest tak samo przeciętna jak one, a mimo to udaje jej się zdobyć wielką miłość, co zapewne stanowi marzenie niejednej młodej dziewczyny. Romantyzm Belli i Edwarda oraz przeciwności losu, na jakie napotyka ich uczucie, decyduje, że czytelnik zaczyna im współczuć i identyfikuje się z ich postaciami. Ich miłość jest trudna, zakazana, burzliwa, intensywna, wymagająca i napotyka na wiele przeszkód, co samo przez się sprawia, iż czytelnicy chętniej sięgają po „Zmierzch”.

W kontekście tematu nie można również zapominać o postaciach wampirów, które według mnie mają duży wpływ na popularność powieści. Za ich sprawą Stephanie Mayer połączyła w istocie ckliwy romans z nastrojem grozy i tajemniczości, dzięki czemu zdjęła z niego odium melodramatyczności, przybliżając się tym samym do wymagań najmłodszych czytelników, oczekujących z jednej strony wzruszającej, ale nie przesadnie ckliwej historii zakazanej miłości, w którą łagodne wampiry doskonale się wpisują.

Pięćdziesiąt twarzy Gray’a

Jej fabuła powieści erotycznej zatytułowanej „Pięćdziesiąt twarzy Gray’a” jest prosta i opisuje historię specyficznego związku pomiędzy młodą absolwentką studiów wyższych a bogatym przedsiębiorcą. Owe stosunki – w znaczeniu dosłownym – są dość nietypowe, ponieważ bazują na wyuzdanym seksie. Książka bez ogródek opisuje, jak kobieta zostaje zniewolona przez mężczyznę i w istocie staje się jego seksualną niewolnicą. Pod wpływem pewnego siebie i intrygującego mężczyzny niewinna, cicha, nieco niezdarna i delikatna kobieta odkrywa w sobie nieposkromione żądze i bez skrupułów zaczyna je realizować.

Schemat konstrukcji bohaterów jest identyczny jak w przypadku „Zmierzchu”, gdyż Ana to całkowicie przeciętna i niczym niewyróżniająca się młoda dziewczyna, która odnajduje w sobie nieokiełznane emocje i uczucia, dlatego czytelniczki mogą się z nią identyfikować i inspirować nią, odkrywając w sobie pokłady nieodnalezionego erotyzmu. Z kolei Christian jawi się jako tajemniczy, szarmancki i charyzmatyczny człowiek sukcesu, co upodabnia go do Edwarda ze „Zmierzchu”. Wykreowanie bohaterów na zasadzie pary cichej i spokojnej kobiety oraz pewnego siebie i świadomego swoich celów mężczyzny jest więc w dzisiejszych czasach jednym z przepisów na kasowy sukces literacki.

W przypadku „Pięćdziesięciu twarzy Gray’a” równie ważna staje się jednak tematyka, która jawi się jako zakazana. Sceny wyuzdanego seksu łamią pewne tabu i sprawiają, że czytelnicy chętnie sięgają po tę książki, choćby ze zwykłej ciekawości. Nie można też zapominać o jej prostocie i łatwości odbioru, ponieważ fabuła jest prosta jak przysłowiowa konstrukcja cepa i w żadnym stopniu niewymagająca, dlatego nawet najmniej rozgarnięty czytelnik zrozumie i przyswoi tę powieść.

Paulo Coehlo

W dzisiejszym, zindustrializowanym świecie, gdzie spora część czuje się zagubiona i nie widzi głębszego sensu swojej egzystencji, dużą popularnością cieszą się książki na wpół filozoficzne, które teoretycznie mają ukazywać głębię naszego życia i podkreślać znaczenie wyższych wartości oraz uczuć. Do tego typu twórców bez wątpienia można zaliczyć Paulo Coelho – brazylijskiego pisarza zgrabnie łączącego podniosłą treść, patetyczną formę i ważkie, egzystencjalne tematy z oczekiwaniami kultury masowej. Wygląda to w ten sposób, że porusza on ważkie, egzystencjalne tematy, takie jak miłość, śmierć czy wiara w Boga, spłycając je maksymalnie, tak aby ich percepcja była jak najłatwiejsza.

W przypadku bardziej wymagających czytelników może to się wydawać pretensjonalne, nienaturalne i trącące fałszem, jednak nastolatki są zachwycone stylem Paulo Coelho. Czytając jego książki, wielu młodych ludzi doszukuje się w nich głębi i zapoznając się z podniosłą oraz pełną patosu treścią, są przekonani, że obcują z literaturą wysoką, zmuszającą do myślenia i zastanawiania się nad swoim życiem i otaczającym ich światem. Nic więc dziwnego, że w Internecie i różnego rodzaju recenzjach można usłyszeć głosy, że twórczość Paulo Coelho zmieniła życia danej osoby i sprawiła, że otworzyła ona oczy, uświadamiając sobie, jak piękny jest w świat i co w życiu jest naprawdę ważne.

Popularność dzieł brazylijskiego pisarza wynika z ich filozoficznego zacięcia i faktu podejmowania ważnych tematów egzystencjalnych w bardzo uproszczony sposób, dzięki czemu masowy odbiorca jest przekonany, że obcuje z twórczością głęboką i trudną, którą potrafi w pełni zrozumieć, nawet jeśli polega ona na grafomaństwie.

Cień wiatru

„Cień wiatru” Carlosa Ruiza Zafona uznaje się za najpopularniejsze hiszpańskie dzieło literackie ostatnich lat. Stosuje ono zgrabne połączenie ckliwej historii miłosnej z wątkami kryminalnymi, co sprawia, że z chęcią sięgają po nią zarówno egzaltowane nastolatki, jak i mężczyźni szukający sensacji. Z jednej strony mamy więc do czynienia z tajemniczą zagadką, której rozwiązanie stanowi oś fabuły, a w tle rozgrywa się wątek dotyczący miłości głównego bohatera.

Rozwiązywanie kolejnych łamigłówek w atmosferze podniosłych bont tomów wysnuwanych przez kilkunastoletniego Daniela gwarantuje, że zarówno miłośnicy kryminalnych sensacji, jak i fani ckliwych historii miłosnych znajdą w „Cieniu wiatru” coś dla siebie. Dokładając do tego nieodgadniony klimat skąpanej w mgle Barcelony, prostotę języka i fabuły, otrzymujemy bestseler, który czyta się bardzo łatwo, przyjemnie i szybko.

Powieść Carlosa Ruiza Zafona oferuje dla każdego coś miłego, pochlebiając masowemu czytelnikowi, myślącemu, że obcuje z literaturą wysoką, co podnosi jego ego i sprawia, że czuje się dowartościowany. W tym przypadku mamy więc podobną strategię jak w twórczości Coelho, który również stosuje tego typu metody.

Podsumowanie

W dzisiejszym świecie najpopularniejsze są skierowane do nastolatków książki, które ukazują historię wielkich miłości, nieskomplikowane kryminały, pseudofilozoficzne dzieła pełne pseudoerudycji podejmujące głębokie tematy egzystencjalne w skrajnie uproszczony sposób, a także książki łamiące społeczne tabu. Cechą wspólną tych wszystkich utworów jest ich prostota, łatwość odbioru oraz lekkość treści. Schlebiają one najniższym gustom i w istocie nie podejmują trudnych dywagacji na temat naszego życia ani nie przedstawiają skomplikowanych i niejednoznacznych relacji między ludźmi, lecz w dużym stopniu je upraszczają, tak aby ich percepcja nie sprawiała nikomu trudności.

Z tego względu uważam, że współczesne modne książki z artystycznego punktu widzenia są w gruncie rzeczy niewiele warte, ponieważ nie wnoszą do literatury niczego nowego oraz nie potrafią w mądry i przemyślany sposób mówić o ważnych sprawach egzystencjalnych, choć się na siłują. Jedyny pozytywny aspekt, jaki potrafię zauważyć w najbardziej popularnych współcześnie książkach, to ich walory rozrywkowe, pozwalające na niewymagający głębszego myślenia relaks w fotelu.

Bibliografia

I Literatura podmiotu:
1. Coelho Paulo, Pielgrzym, Warszawa, Świat Książki, 2003, ISBN 8373118136,
2. James Erika Leonard, Pięćdziesiąt twarzy Greya, Katowice, Sonia Draga, 2012, ISBN 9788375085563,
3. Meyer Stephenie, Zmierzch, Wrocław, Wydawnictwo Dolnośląskie, 2008, ISBN 9788324588176,
4. Zafon Carlos Ruiz, Cień wiatru, Warszawa, Muza, 2008, ISBN 9788374955720.

II Literatura przedmiotu:
1. Hoyle Ben, Turner Janice, Wampiry już passé. Nastała moda na literaturę erotyczną, Polska The Times, dostęp online, http://www.polskatimes.pl/artykul/631105,wampiry-juz-pass-nastala-moda-na-literature-erotyczna,2,id,t,sa.html, 21.01.2013,
2. Kwiatkowska Klaudia, Na czym polega fenomen „Zmierzchu”, Stacja Kultura, dostęp online: http://stacjakultura.pl/4,22,3264,Na_czym_polega_fenomen_Zmierzchu_,artykul.html, 21.01.2013,
3. Przychodniak Agnieszka, Fenomen „Cienia wiatru”, dostęp online: http://www.espati.republika.pl/fenomen.html, 21.01.2013,
4. Salwowski Michał, Paulo Coelho, Herezjarcha w szatach mistyka, Fronda, nr 34, s. 21-23.

Ramowy plan wypowiedzi:

1. Określenie problemu: Zaprezentowanie najpopularniejszych książek i twórców dzisiejszych czasów, zastanowienie się nad przyczyną ich wzięcia wśród współczesnego czytelnika.

2. Kolejność prezentowanych argumentów:
a) Zmierzch: jedna z najpopularniejszych powieści wśród nastolatków, która pozwala im identyfikować się z bohaterami i przeżyć ich historię razem z nimi.
b) Pięćdziesiąt twarzy Gray’a: powieść, która burzy tabu seksualne, jest kontrowersyjna i w schematyczny sposób przedstawia dwoje głównych bohaterów.
c) Pielgrzym: podejmowanie ważkich egzystencjalnych tematów i filozoficznych wywodów w sposób maksymalnie uproszczony i bardzo łatwy do przyjęcia.
d) Cień wiatru: połączenie ckliwej historii miłosnej z wątkami kryminalnymi i tajemniczą atmosferą Barcelony; prostota języka i fabuły.

3. Wnioski:
a) W dzisiejszym świecie najpopularniejsze są książki skierowane do nastolatków, które ukazują historię wielkich miłości, a także nieskomplikowane kryminały, pseudofilozoficzne dzieła pełne pseudoerudycji podejmujące głębokie tematy egzystencjalne w skrajnie uproszczony sposób oraz książki łamiące społeczne tabu.
b) Najpopularniejsze dzieła współczesne charakteryzują się prostotą fabuły, łatwością odbioru oraz lekkością treści.
c) Najpopularniejsze dzieła współczesne schlebiają najniższym gustom i w istocie nie podejmują trudnych dywagacji na temat naszego życia ani nie przedstawiają skomplikowanych i niejednoznacznych relacji między ludźmi