Język informatyków jako żargon grupy zawodowej

Dzisiejszy świat jest bardzo różnorodny. Ogromna liczba różnego rodzaju subkultur, grup społecznych, środowiskowych czy zawodowych sprawia, że każdy może znaleźć dla siebie miejsce w społeczeństwie. Z owej różnorodności wynikają również odmienności pod względem języka, jakiego używamy. Oczywistym jest bowiem fakt, że inną mową będą posługiwali się naukowcy, kibice i uczniowie. Można więc wywnioskować, że używany przez nas język w dużej mierze zależy od tego, do jakiej grupy środowiskowej lub zawodowej przynależymy. Widać to na przykładzie języka informatyków posługujących się własną odmianą języka środowiskowego, która będzie tematem analizy w niniejszej pracy.

Zanim rozpocznie się właściwy wywód, należy wyjaśnić, kim jest informatyk, ponieważ jest to pojęcie bardzo szerokie, uniwersalne i do końca niedookreślone. W praktyce nie ma takiego stanowiska pracy jak informatyk, gdyż zawiera ono w sobie wiele różnego rodzaju specjalizacji. Informatykiem mogą być więc administratorzy sieci, programiści, twórcy stron internetowych, bazodanowcy, specjaliści w pozycjonowaniu, marketingowcy internetowi, a nawet sprzedawcy w sklepie komputerowym. Wszystkie te dziedziny łączy jeden, wspólny mianownik: osoby piastujące tego typu stanowiska posługują się specjalistycznym językiem informatycznym, który chcę dokładnie omówić podczas swojej prezentacji.

Zacznijmy od tego, że mowę, jaką posługują się informatycy, można nazwać socjokletem, czyli żargonem wykorzystywanym przez daną grupę społeczną lub zawodową, który odróżnia go od innych społeczności. Dzięki niemu osoby należące do owej grupy mogą czuć się bardziej zintegrowani ze sobą, wzmacniając tym samym własne więzi i struktury społeczne. Tego typu żargon pozwala na natychmiastowe i bardzo precyzyjne zrozumienie intencji oraz informacji, jakie chce przekazać osoba z danej grupy, w tym przypadku z grupy informatyków.

W tym kontekście warto się przyjrzeć chociażbym takiemu zdaniu jak: WRT54GL to jeden z najbardziej popularnych wśród linuksowych geeków routerów WiFi firmy Linksys by Cisco. Dla przeciętnego Kowalskiego jest ono całkowicie niezrozumiałe, lecz każdy informatyk wie, o co w nim chodzi. Jeżeli chciano by powiedzieć to zdanie w normalnym, codziennym języku, byłoby ono zdecydowanie dłuższe i mniej konkretne. Widać zatem, że cechy żargonu komputerowców to:

  • posługiwanie się fachowym słownictwem,
  • niezrozumiałość dla przeciętnego człowieka, który nie jest związany z danym zagadnieniem,
  • oszczędność językowa.

Wszystkie te cechy pozwalają na bardzo szybkie i zrozumiałe wyłącznie w gronie informatyków przekazywanie informacji. W ten sposób specjaliści z branży komputerowej oszczędzają czas i są bardzo konkretni podczas wzajemnej komunikacji.

Kolejnym zagadnieniem, któremu należy się przyjrzeć, jest podział słownictwa używanego przez informatyków. Na podstawie zgromadzonego materiału udało mi się wyodrębnić 3 kategorie nazw, wśród których można wymienić:

  • terminy, czyli nazwy oficjalne,
  • nazwy potoczne,
  • nazwy żargonowe.

Terminy, inaczej zwane nazwami oficjalnymi, to wyrażenia, które często funkcjonują jako zapożyczenia lub dosłowne tłumaczenia zwrotów z języka angielskiego. Jako przykłady można podać chociażby takie wyrazy jak pamięć USB, interfejs, backup, software, screen, użytkownik, router czy pendrive. Jeśli chodzi o nazwy potoczne, takie jak Flash, user, robić backup czy spam, to są one połączeniem żargonów i nazw oficjalnych.

Z kolei żargony to stworzone na bazie nazw potocznych wyrażenia, które zostały przekształcone w taki sposób, że są zrozumiałe wyłącznie przez pewną część grupy zawodowej informatyków, w tym przypadku informatyków pochodzących z Polski. Bo czy ktoś spoza naszego kraju, nawet jeśli jest namiętnym komputerowcem, zrozumie słowa typu backupować, bootować, pendrak, wyguglować, lamer itd.? Śmiem wątpić.

Powyższy podział na 3 kategorie fachowego słownictwa odnosił się do stopnia jego oficjalności – jedne były bliższe oficjalnym i powszechnie przyjętym wyrażeniom, a inne od nic odbiegały. Inny podział, na który warto zwrócić uwagę, został stworzony ze względu na sposób tworzenia wyrazów należących do żargonu informatycznego. W tym kontekście chciałbym omówić 4 kategorie:

  • neologizmy,
  • neosemantyzmy,
  • frazeologizmy,
  • zapożyczenia.

Neologizmy, czyli nowopowstałe wyrazy mające określać dany przedmiot, sytuację czy osobę, to wyrażenia bardzo często spotykane w języku informatyków. Powstają one w różny sposób, np. poprzez dodanie przyrostka, tak jak w przypadku słowa linuksowiec, którego podstawą jest wyraz Linux oznaczający system operacyjny, a także poprzez skrócenie danego określenia, o czym świadczy słowo CMS, czyli skrót od content menagement system, lub poprzez połączenie dwóch wyrazów, tak jak w słowie uniksopochodny.

Żargon informatyczny równie często powstaje poprzez neosemantyzmy, czyli słowa istniejące w języku polskim, które ze względu na potrzeby danego dialektu otrzymały nowe znaczenia. Jeśli chodzi o mowę komputerowców, to można do nich zaliczyć takie wyrażenia jak chociażby Windows, urządzenia sieciowe, most, linki, rejestr, lokalizacja, folder, katalog, strona i szereg innych. Wiele z nich jest już tak powszechnych, że rozumieją je nie tylko specjaliści z dziedziny informatyki, ale również przeciętni obywatele, którzy na co dzień korzystają z komputera.

Język informatyków powstaje także dzięki frazeologizmom, czyli połączeniom kilku wyrazów tworzących razem wyrażenie mające określone znaczenie. Jeśli chodzi o żargon komputerowców, to da się wyodrębnić wiele frazeologizmów, takich jak chociażby, zamulona sieć, komputer się zawiesił, mieć za słabego kompa czy gra mi nie chodzi.

Ostatnią kategorią wyrazów, na podstawie których powstaje język informatyków, są zapożyczenia. Ze względu na fakt, iż odgrywają one ogromną rolę w kontekście tematu, warto im się przyjrzeć dokładniej. Żargon informatyków zapożycza ogromną liczbę wyrazów oczywiście z języka angielskiego, który stanowi podstawę tego dialektu. Wśród przykładów można wymienić wyrażenia typu asembler, emulator, bajt, megabajt, megabit czy interpreter. U informatyków częściej spotyka się jednak kalki językowe, czyli w pełni polskie zwroty powstałe wyłącznie na bazie angielskiego. Tego typu kalki to chociażby wyszukiwanie informacji, skok warunkowy, czas rzeczywisty czy złożoność obliczeniowa.

Mówiąc o języku, jakim posługują się specjaliści z dziedziny komputerów, nie sposób nie zauważyć ogromnego wpływ języka angielskiego na jego kształt. Chociażby samo słowo informatyka czy komputer pochodzą właśnie z tego języka, nie mówiąc już o takich wyrażeniach jak mysz, klawiatura, monitor, dysk, laptop czy Internet. Ogromne oddziaływanie anglicyzmów na żargon informatyków wynika z tego, że sama informatyka narodziła się na zachodzie i na tym obszarze rozwija się najbardziej dynamicznie.

Z tego względu wiele wyrażeń jest przejmowanych z języka angielskiego do języka poszczególnych narodów. Ponadto informatyka jest taką dziedziną, która właściwie eliminuje granice w komunikacji międzyludzkiej, gdyż pozwala na porozumiewanie się z osobami znajdującymi się w dowolnym miejscu na świecie. W ten sposób zacierają się granice kulturowe, w tym również językowe, co wykorzystuje język angielski, który dzięki uniwersalizmowi poniekąd narzuca innym językom swoje wyrażenia.

Podsumowując, należy zwrócić uwagę na to, że żargon komputerowców jest stosunkowo młody, a dzięki ciągłemu postępowi technologicznemu, jaki odbywa się na naszych oczach, cały czas bardzo dynamicznie się rozwija. Choć dla wielu osób, szczególnie starszych, jest niezrozumiały, to z biegiem lat staje się coraz bardziej zunifikowany ze względu na fakt, że liczba osób często korzystających z komputerów ciągle się powiększa. Ponadto warto zwrócić uwagę na takie cechy mowy informatyków jak ogromny wpływ języka angielskiego na jego powstawanie, mnogość fachowych wyrażeń, precyzję i możliwość bardzo szybkiego przekazania informacji.

Bibliografia

I Literatura podmiotu:
1) Bartnicka Marta, Jaś woli Linuksa, a Małgosia Windows, CHIP, 2004, nr 1, s 168,
2) Wojciechowski Janusz, Mój przyjaciel komputer, Warszawa, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, 1979, ISBN 83200300967.
II Literatura przedmiotu:
1) Jankowski Michał, Marciniak Andrzej, Słownik informatyczny angielsko-polski, Warszawa, PWN, 1991, ISBN 8301090200,
2) Kleiber Michał, Szuniewicz Robert, Komputer osobisty typu IBM PC, Warszawa, PWN, 1988, rozdz. 1-2. s. 9-63, ISBN 8301083212,
3) Kwiecień Anna, Nie karmić trolla, czyli nie wpuszczać intruza: polszczyzna w sieci, W: Rzeczpospolita, 2006, nr 86, s. A6,
4) Nowowiejski Barbara, Łacina Internetu, W: Przyszłość języka, red. Krzemień-Ojaka, Białystok, Park, 2001, ISBN 8399871451, s. 65-73,
5) Wybrane hasła zawarte w internetowej encyklopedii Wikipedia. Dostępna w Internecie: http://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:%C5%BBargon_informatyczny 11.10.2011.

Ramowy plan wypowiedzi:

1. Określenie problemu: Ukazanie cech, sposobu powstawania, funkcji i ogólna charakterystyka języka informatyków.

2. Kolejność prezentowanych argumentów:
a) Wyjaśnienie pojęcia informatyk: czym się zajmuje, kim jest, jakie obowiązki pełni.
b) Funkcje języka informatyków: wzmacnianie więzi pomiędzy członkami grupy, możliwość odróżnienia się od innych grup społecznych, szybkie przekazanie informacji.
c) Cechy języka informatyków: precyzja, mnogość specjalistycznych zwrotów, konkretność, oszczędność językowa.
d) Podział słownictwa używanego przez informatyków ze względu na nazewnictwo: oficjalne, potoczne, żargonowe.
e) Podział słownictwa używanego przez informatyków ze względu na tworzenie się wyrazów: neologizmy, neosemantyzmy, frazeologizmy, zapożyczenia.
f) Omówienie zapożyczeń.

3. Wnioski:
a) Ogromny wpływ na żargon informatyków ma język angielski.
b) Ze względu na szybki postęp technologiczny żargon informatyków staje się coraz bardziej zrozumiały dla przeciętnych ludzi i wchodzi do języka potocznego.
c) Żargon informatyków jest nowym dialektem, który ze względu na postęp technologiczny będzie coraz bardziej się rozwijał i unifikował.

 

Podobne wpisy

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *