Motyw przyjaźni w literaturze

Przyjaźń to niezwykle istotny element życia każdego z nas. Dzięki niej zyskujemy bliską osobę, która bez względu na okoliczności będzie gotowa, aby udzielić nam pomocy, wysłuchać naszych żali, pocieszyć czy po prostu towarzyszyć w codziennej drodze przez życie. Zbudowanie tak silnej i trwałej relacji wymaga jednak czasu, poświęcenia i cierpliwości, gdyż przyjacielem nazywa się człowieka, z którym przeżyło się wiele i któremu można zaufać niezależnie od okoliczności.Przyjaźń jest zatem drogocenna, ale i wymagająca, czego dowód stanowi nie tylko życie codzienne, ale również literatura.

Przypowieść o Hiobie

Biblijna przypowieść o Hiobie przedstawia historię bohatera wystawionego na trudną próbę wiary i zmuszonego do przeżywania wielkiego cierpienia, aby udowodnić lojalność wobec Boga i tym samym sprawić, aby zakład pomiędzy Nim a Szatanem został wygrany właśnie przez Boga. Hiob stał się bowiem przedmiotem rozgrywki pomiędzy siłami dobra i zła, dlatego aby spróbować zbuntować go przeciwko Stwórcy, Szatan odbiera mu cały majątek, doprowadza do śmierci jego całej rodziny i zsyła na niego osobiste cierpienie.

Kiedy z inicjatywy Diabła Hioba choruje na trąd, odwiedzają go trzej przyjaciele. Każdy z nich po kolei zaczyna przekonywać cierpiącego mężczyznę, że on albo ktoś z jego bliskich jest grzesznikiem, gdyż Bóg karze wyłącznie ludzi występnych. Pośrednio przyjaciele oskarżają Hioba o grzechy i zarzucają mu nieprawe zachowanie, mimo że nie mają na to żadnych dowodów. Nie wierzą w jego uczciwość oraz religijność i zamiast bezwarunkowo wspierać go w najtrudniejszych dla niego chwilach w życiu, jeszcze bardziej rozdrapują jego rany.

Nie są w stanie przyjąć do wiadomości, że Hiob nie uczynił niczego złego i powątpiewają w jego słowa. Na tej podstawie można stwierdzić, że są to fałszywi i nieprawdziwi przyjaciele. Zamiast dodać otuchy cierpiącemu Hiobowi, wzbudzają w nim niechęć do Boga i próbują zracjonalizować jego cierpienie. Są to ludzie cyniczni i niewierzący w szczerość głównego bohatera. Wszystko to pozwala stwierdzić, iż w biblijnej przypowieści o Hiobie mamy do czynienia z fałszywą i nieprawdziwą przyjaźnią, w której brakuje wzajemnego wsparcia i wiary w słowa drugiej osoby. Rady przyjaciół są bowiem złe i podburzają Hioba przeciwko Bogu, lecz ostatecznie i tak zdają się na nic, ponieważ bohater twardo ustaje przy swojej wierze.

Pieśń o Rolandzie

Średniowieczna „Pieśń o Rolandzie” przedstawia losy tytułowego bohatera – wsławionego w walce, dumnego i honorowego rycerza, którego bliskim przyjacielem jest Oliwier. O łączącej ich zażyłości świadczy chociażby fakt, że siostra Oliwiera jest ukochaną Rolanda. Obaj wspierają się wzajemnie w trudnych chwilach, jednak ich stosunki nie zawsze należą do najłatwiejszych. Bohaterowie średniowiecznego eposu są bowiem skrajnie różnymi charakterami, gdyż Roland to niezwykle silne psychicznie i fizycznie, dumny, a nawet niemal butny rycerz, zaś Oliwier to człowiek spokojny, rozsądny i rozważany.

Choć różni ich wiele, to potrafią wspólnie działać, poświęcać się w walce na rzecz ojczyzny i uzupełniać się wzajemnie. Oliwier jest swego rodzaju głosem rozsądku w głowie Rolanda i stara się nakierować jego postępowanie na drogę rozwagi i odpowiedzialności. Jeden nie odstępuje drugiego na krok, a wspólne pojedynki z przeciwnikami są dla nich codziennością. Oliwier jest w pełni oddany Rolandowi, którego traktuje jak jednego z najbardziej dostojnych i najodważniejszych rycerzy króla Karol Wielkiego.

Mimo to zdarzają się sytuacje, kiedy bohaterowie nie zgadzają się ze sobą, czego przykładem jest zaniechanie przez Rolanda wołania o pomoc podczas walki z Saracenami. Wówczas Oliwier nie waha się, aby wytknąć mu błąd i określić jego zachowanie niezgodnym z rycerskim etosem. Na nic to się jednak zdaje, gdyż z powodu rycerskiej dumy niepozwalającej na wezwanie pomocy przyjaciel tytułowego bohatera ostatecznie umiera w nierównym pojedynku z przeciwnikiem. Nie mogąc się z tym pogodzić, Roland mdleje z rozpaczy.

W „Pieśni o Rolandzie” mamy zatem do czynienia z typowo rycerską, średniowieczną przyjaźnią, która przypomina relacje pomiędzy giermkiem a rycerzem. Jest to trudna, ale pełna lojalności, wspólnych ideałów i wzajemnego wsparcia przyjaźń. Stanowi ona jeden z elementów składających się na sylwetkę Rolanda jako rycerza idealnego, którego jeden z atrybutów to bliska relacja łącząca go z innym rycerzem.

Makbet

Motyw przyjaźni pojawia się w „Makbecie”. Tragedia Williama Szekspira przedstawia dzieje tytułowego bohatera, który pod wpływem przepowiedni wiedźm, za sprawą namów żony i z powodu własnych, osobistych ambicji morduje króla Dunkana, a następnie zajmuje jego miejsce na tronie. Zanim jednak dopuszcza się tych haniebnych czynów, poznajemy go jako szanowanego i lojalnego wobec monarchy rycerza, którego bliskim przyjacielem jest Banko.

O ile dla Makbeta przyjaźń nie jest najważniejszą wartością w życiu, o tyle w przypadku Banka sytuacja wygląda zupełnie inaczej – dla niego znajomość z Makbetem odgrywa fundamentalną rolę. Od samego początku widać niezwykły szacunek i troskę, jaką wyraża Banko wobec swojego przyjaciela. Z tego względu po ujrzeniu wiedźm i wysłuchaniu ich przepowiedni odradza mu, aby dawał im wiarę. Przeczuwa, że wieszczą one coś złowrogiego, dlatego stara się odsunąć od nich Makbeta.

Kiedy zauważa zmiany w jego psychice, szczerze się o niego martwi i troszczy się, aby uchronić go przed destrukcyjnym wpływem czarownic. Jakby tego było mało, nie wyjawia Dunkanowi informacji na temat przepowiedni, a kiedy zostaje on zabity przez Makbeta, pozostaje neutralny i cały czas wspiera przyjaciela. Banko wręcz go czci i oddaje mu pokłony, kiedy zostaje władcą, co świadczy o najwyższym szacunku.

Nie potrafi myśleć w sposób zły o Makbecie i nieprzerwanie trwa u jego boku, nawet po morderstwie Dunkana wierząc w jego niewinność i szczere intencje. Niestety za swoją naiwność Banko ponosi konsekwencje, bo Makbet nakazuje go zamordować, aby wyeliminować człowieka, który zna jego tajemnicę.

Przyjaciele Krasickiego

Bajka Ignacego Krasickiego zatytułowana „Przyjaciele” ilustruje historię zajączka przekonanego, że wszystkie zwierzęta są jego przyjaciółmi. W pewnym momencie zorganizowano na niego polowanie, toteż w trakcie ucieczki postanawia poprosić o wsparcie owych przyjaciół. Okazuje się jednak, że z najróżniejszych, najczęściej bardzo błahych i banalnych przyczyn zwierzęta kolejno odmawiają; koń, wół, cielak, kozioł i owca zostawiają zajączka samemu sobie, dlatego puenta bajki mówi, że zginął on wśród przyjaciół.

W istocie pozostałe zwierzęta nie są jednak jego przyjaciółmi. Choć je tak nazywa, to łącząca ich relacja ma niewiele wspólnego z przyjaźnią. Nie polega ona bowiem na wzajemnym zaufaniu i lojalności, lecz tylko na pustych słowach i gestach. Nie potwierdzają jej czyny, gdyż zwierzęta odwracają się od będącego w potrzebie zajączka. Z jednej strony zwierzęta okazują się więc fałszywymi przyjaciółmi i z tego względu zasługują na krytykę, ale z drugiej nie można nie uwzględnić wielce naiwnej postawy zajączka wierzącego, że sam fakt nazwania kogoś przyjacielem automatycznie go nim czyni.

Takie ujęcie tematu ma za zadanie uzmysłowić czytelnikowi, że nie zawsze ci, których uważamy za przyjaciół, w istocie nimi są, więc nie powinniśmy nadużywać słowa „przyjaźń” i wyrażać zbytniej ufności w stosunku do ludzi, których tak naprawdę nie znamy.

Cierpienia młodego Wertera

Motyw przyjaźni pojawia się też w „Cierpieniach młodego Wertera”. Tytułowego bohatera poznajemy za sprawą listów, jakie pisze do swojego bliskiego przyjaciela – Wilhelma. Werter zwierza się mu ze wszystkich swoich najskrytszych marzeń, planów, nadziei i problemów. W korespondencji opisuje stan psychiczny, w jakim w danym momencie się znajduje, sytuacje, jakie go spotykają i ludzi, których dane jest mu poznać. Wilhelm staje się powiernikiem wszystkich trosk, uczuć i planów Wertera; tylko jemu tytułowy bohater może z pełną szczerością przekazać wszelkie informacje na temat swojego stanu psychicznego.

Na tej podstawie da się wywnioskować, że obaj darzą się wielkim zaufaniem i są w stanie powierzyć sobie nawet największe tajemnice. Nie ma tu miejsca na żadne przekłamania, nieścisłości czy pomijanie faktów, o czym świadczy fakt, że Werter relacjonuje Wilhelmowi swoje życie z pełną szczegółowością. Bez ogródek i często w patetycznych oraz bardzo emocjonalnych słowach mówi mu najpierw o wielkim poczuciu szczęścia związanym z poznaniem Lotty, aby za jakiś czas wylewnie opisać swoje wielkie cierpienie po przejeździe Alberta i odrzuceniu przez ukochaną. Dowodem na zażyłość łączącą Wilhelma i Wertera są również serdeczne zwroty, jakich używa ten drugi w stosunku do adresata swoich listów.

Niejednokrotnie spod jego pióra wychodzą bowiem zapewnienia nie tylko o największej sympatii, ale nawet miłości do przyjaciela. Motyw przyjaźni w „Cierpieniach młodego Wertera” pełni niezwykle istotną funkcję, ponieważ za jego pośrednictwem poznajemy wnętrze tytułowego bohatera. Gdyby nie bliska, wręcz intymna relacja z Wilhelmem, czytelnik nie byłby w stanie dowiedzieć się, czym jest tzw. ból istnienia i jak młody, wrażliwy romantyk może przeżywać miłość.

W tym przypadku motyw przyjaźni ma zatem inną funkcję niż w „Pieśni o Rolandzie”, gdzie była ona jednym z elementów konstrukcji bohatera jako idealnego średniowiecznego rycerza. W „Cierpieniach młodego Wertera” funkcją tego toposu jest natomiast zaprezentowanie wnętrza tytułowej postaci.

Lalka

Motyw przyjaźni występuje również w „Lalce”. Powieść Bolesława Prusa opisuje bliską relację łączącą głównego bohatera – Stanisława Wokulskiego – z Ignacym Rzeckim. Są oni skrajnie różnymi osobowościami, lecz mimo to darzą się wielką sympatią, szacunkiem i lojalnością, które są fundamentem ich szczerej przyjaźni. Jej początki mają miejsce w winiarni Hopfera, gdzie Rzecki od razu zauważa potencjał intelektualny Stanisława.

O tym, że ich więzi szybko się zacieśniają, świadczy wzajemna i bezinteresowna pomoc obu bohaterów. W młodości Rzecki pomaga Wokulskiemu, zapewniając mu miejsce zamieszkania, kiedy nie ma on, gdzie się podziać. Mimo że Ignacemu często przeszkadzają nawyki Stanisława, takie jak np. uczenie się do późnych godzin nocnych, jest wobec niego wyrozumiały i nie ma do niego pretensji. Również gdy Wokulski bez żadnego ostrzeżenia opuszcza mieszkanie, pomimo obaw o jego los Rzecki nie robi mu wyrzutów. Ignacy niemal bezgranicznie ufa bowiem przyjacielowi i jest przekonany, że jego wybory życiowe są odpowiednie.

Widać zatem, że obaj bohaterowie są wobec siebie lojalni, wyrozumiali i darzą się wielkim zaufaniem. Najbardziej doniosłym dowodem ich przyjaźni wydaje się jednak podjęta przez Rzeckiego próba zeswatania Wokulskiego z Heleną Stawką, pomimo tego, że on sam pała do niej namiętnością. Stanisław nie pozostaje dłużny i również niejednokrotnie daje dowody swojej przyjaźni, jak np. wówczas, gdy organizuje Ignacemu przeprowadzkę w pobliżu sklepu, co zawsze było jego wielkim marzeniem.

Wszystko to pokazuje, że Wokulski i Rzecki to dwaj serdeczni przyjaciele, którzy rozumieją się bez słów, zawsze się wspierają, wierzą w siebie bez względu na okoliczności, poświęcają się jeden dla drugiego i pomimo różnić charakterologicznych potrafią utrzymać głębokie i serdecznie relacje. Ich relacja to wzorcowa męska przyjaźń.

Przedwiośnie

„Przedwiośnie” Stefana Żeromskiego przedstawia dzieje Cezarego Baryki – młodzieńca, którego losy od dzieciństwa obserwuje czytelnik i który dorasta na jego oczach. Jego dzieje są nad wyraz burzliwe i barwne, jednak ja ograniczę się do bliskiej relacji łączącej go z Hipolitem Wielosławskim. Bohaterowie poznają się podczas wojny polsko-bolszewickiej, kiedy wiernie służą w obronie ojczyzny. Ich przyjaźń zostaje zapoczątkowana za sprawą bohaterskiego czynu Cezarego, który wyrusza na pomoc brutalnie pobitemu przez Rosjan Hipolitowi. Odnajduje go porzuconego w lesie i zaprowadza do oddziału, dzięki czemu ratuje mu życie.

Od tej chwili łączą ich bliskie relacje bazujące na wzajemnym wsparciu, co widać, gdy w czasie wojny dzielą się pożywieniem i śpią pod jednym kocem. Ich przyjaźń nie ustaje również po wojnie, czego potwierdzeniem jest wystosowane przez Hipolita do Cezarego zaproszenia do swojej posiadłości w celu odwdzięczenia się za uratowanie życia w czasie wojny i odpoczynku po wojennych trudach. W trakcie pobytu w Nawłoci Hipolit traktuje Cezarego niemal jak członka swojej rodziny i stara się zorganizować mu czas tak, aby na całego mógł rozkoszować się niemal bajkowym życiem w szlacheckiej posiadłości.

Dowodem ich przyjaźni jest fakt, że Hipolit kupuje Cezaremu drogi frak na bal, nie chce pozwolić mu przenieść się do Chłodka, a nade wszystko dodaje mu otuchy i wpiera po śmierci Karoliny, mimo że ma świadomość jego winy. Przyjaźń zaprezentowana w „Przedwiośniu” jest więc szczera, silna i potwierdzona przez czyny, a nie tylko przez słowa, tak jak miało to miejsce w przypadku „Przyjaciół” Krasickiego.

Mały Książę

Powiastka filozoficzna Antoine’a De Saint-Exupéry’ego „Mały Książę” opisuje losy tytułowego bohatera – młodego chłopca poszukującego przyjaźni. Mały Książę opuszcza swoją planetę i wyrusza w podróż, aby znaleźć bliskiego przyjaciela. W trakcie wędrówki międzyplanetarnej poznaje co prawda kilka różnych osobowości, takich jak Bankier, Pijak czy Próżny, lecz każdy z nich bardziej dba o sprawy materialne i przyziemne, a nie o nawiązanie serdecznych relacji z drugim człowiekiem.

Napotkani ludzie nie potrafią słuchać, są niecierpliwi i pochłonięci własnymi sprawami, dlatego nie umieją stworzyć więzów przyjaźni. W przeciwieństwie do nich Mały Książę dobrze wie, że fundamentem przyjaźni są bliskość, zrozumienie, zaufanie, odpowiedzialność i poświęcenie, lecz nie odnajduje tych cech u ludzi. Przyjaźń udaje mu się nawiązać dopiero z lisem, który uświadamia mu, w czym tkwi jej istota. Od niego Mały Książę dowiaduje się, że najistotniejsze jest „oswojenie” drugiej osoby, czyli poznanie jej na tyle, że staje się ona dla nas nie jednym z wielu ludzi, ale jedyną, wyjątkową osobą, z którą łączy nas niepowtarzalna więź.

Lis wpaja Małemu Księciu, że przyjaźń wymaga czasu, cierpliwości i dbania o drugą osobę, dzięki czemu młodzieniec zaprzyjaźnia się również z pilotem-narratorem, a następnie wraca na swoją planetę, aby opiekować się różą, która jest dla niego wyjątkowa i którą darzy szczerą miłością. Dzięki swojej podróży Mały Książę zdobywa prawdziwych przyjaciół i uczy się, jak powinno się o nich dbać. Powiastka filozoficzna Antoine’a De Saint-Exupéry’ego jest również dobrym źródłem nauki dla nas, dorosłych ludzi, którzy często zapominają, że przyjaźń wymaga zaufania, lojalności, oddania, cierpliwości i czasu.

W „Małym Księciu” ujęcie motywu przyjaźni jest najbardziej filozoficzne i dydaktyczne ze wszystkich omówionych dziś. Za jego pomocą autor pokazuje, jak ważną rolę odgrywa przyjaźń w naszym życiu i jak bardzo powinniśmy dbać o to, aby ją pielęgnować.

Inny świat

Jak silną relacją jest przyjaźń, pokazuje przykład bohaterów z „Innego świata”. Fabuła utworu Gustawa Herlinga-Grudzińskiego dzieje się w sowieckim obozie pracy w czasie II wojny światowej, gdzie zachowanie człowieczeństwa, ludzkich postaw i podstawowych wartości moralnych, w tym również przyjaźni, jest zadaniem niezwykle trudnym i wymagającym. Wynika to z faktu, że zdobycie zaufania w tym miejscu jest praktycznie niemożliwe z uwagi na zaordynowaną przez strażników konkurencję pomiędzy więźniami.

Ryzyko donosu, głód i rywalizacja o jak najlepszą pozycję w obozie sprawiają, że zbudowanie bliskich relacji z drugim człowiekiem to prawdziwe wyzwanie i jednocześnie duże ryzyko. Mimo wszystko główny bohater zaprzyjaźnia się z profesorem N., z którym łączą go przede wszystkim wspólne zainteresowania związane z literaturą. Poprzez dyskusje na jej temat obaj mają szanse na chwilę odsunąć od siebie okrutną rzeczywistość sowieckiego obozu i uciec w świat słów, który od zawsze ich fascynował.

W „Innym świecie” przyjaźń jest jednym z niewielu sposobów na walkę o człowieczeństwo i podstawowe wartości oraz ideały przyświecające ludzkiemu życiu. Choć jest ona krótka, to szczera i bardzo pomaga bohaterom w trudnych chwilach.

Kamienie na szaniec

Powieść Aleksandra Kamińskiego „Kamienie na szaniec” przedstawia losy trzech bliskich sobie młodych Polaków, którym przyszło dorastać w czasie II wojny światowej – Zośki, Alka i Rudego. Uczęszczają do tej samej szkoły w Warszawie i od lat są przyjaciółmi z jednej ławki. Łącząca ich relacja polega na bezwarunkowym wsparciu, lojalności, wierności i wspólnym oddaniu najważniejszej sprawie, jaką była dla nich Polska.

Wszyscy trzej bohaterowie są gotowi na poświęcenie nie tylko dla ojczyzny, ale też jeden dla drugiego, jeżeli pojawia się taka konieczność, czego najlepszym dowodem jest akcja odbicia Rudego przez Alka i Zośkę. Mimo że akcja wiąże się z ryzykiem utraty życia i zdrowia, młodzi przyjaciele ani chwili nie wahają się, aby wydostać kompana z niewoli. Ponadto razem rysują kotwice Powstania Warszawskiego, działają w dywersji i organizują wiele innych działań przeciwko okupantowi.

Łączą ich te same cele, wartości, ideały. Wspomagają się zawsze, kiedy pojawia się taka potrzeba i dotyczy to nie tylko działań wojennych, ale również prywatnych relacji pomiędzy bohaterami. Ich wzajemne oddanie widoczne jest szczególnie wyraźnie w najtrudniejszych chwilach, kiedy umierają Alek i Rudy. Wówczas bohaterowie opiekują się sobą i podtrzymują się na duchu, a po śmierci silnie przeżywają odejście przyjaciela, czego dowodem jest apatia Zośki po śmierci Rudego.

Zośka, Alek i Rudy wspólnie spędzają także wolny czas, często ze sobą rozmawiając, powierzając sobie największe tajemnice i dzieląc się opiniami. Ich wielka przyjaźń jest trudna i wymaga niemal heroicznej postawy, jednak dzięki odpowiednio uformowanej osobowości, dojrzałemu podejściu do życia i ukształtowanej hierarchii wartości bohaterów pokonuje ona wszelkie przeciwności losu.

Dżuma

„Dżuma” Alberta Camusa przedstawia dzieje miasta Oran ogarniętego śmiercionośną epidemią tytułowej choroby, która każdego dnia z niezwykłą bezwzględnością dziesiątkuje mieszkańców. Główny bohater to doktor Bernard Rieux, wraz z Jeanem Tarrou będący jednym z dwóch narratorów utworu. Mężczyźni znają się dość krótko, a ich przyjaźń rozkwita za sprawą wybuchu epidemii. Szybko pojawia się między nimi nić porozumienia i zaczynają wspólnie działać na rzecz walki z dżumą. Mianowicie razem tworzą formacje sanitarne pomagające chorym i całkowicie angażują się w niesienie pomocy zarażonym, biednym i potrzebującym.

Choć pobyt w Oranie miał być dla Tarrou jednym z przystanków w jego długiej podróży, to po poznaniu Rieux zmienił zdanie i pozostał w mieście, aby u jego boku próbować pokonać zarazę. Obaj są obrońcami uciśnionych, których łączą silne przekonania moralne i wierność wobec własnych wartości. Ani Rieux, ani Tarrou nie boją się dżumy i z podniesioną głową stawiają jej czoła, każdego dnia ryzykując własnym życiem. Pozostają przy tym ludźmi skromnymi, dla których humanitarna postawa jest obowiązkiem, a nie powodem do wywyższania się ponad innymi i chełpienia się swoim heroizmem.

Przyjaźń sprawia, że wspólnie trwają w swoim postanowieniu i uzupełniają się w walce przeciwko epidemii. Dla nich dżuma to synonim zła, dlatego nawet jeśli nie istnieją szanse na jej całkowite pokonanie, to należy dążyć do tego, aby choć w małym stopniu ją pokonać. Pomoc zarażonym to dla nich oczywista powinność, więc z niezwykłym zaangażowaniem wykonują swoją pracę. Oprócz tych samych ideałów i postaw życiowych Tarrou i Rieux są sobie bliscy pod względem emocjonalnym, o czym świadczą ich dywagacje na głębokie tematy egzystencjalne.

Nierzadko zastanawiają się bowiem nad kwestią nieistnienia Boga, w którego nie wierzą, a także dyskutują o moralności i etyce. Wielokrotnie prowadzą szczere rozmowy i zwierzają się sobie, ponieważ wiedzą, że mogą sobie zaufać, tak jak wówczas, gdy Tarrou opowiada Rieux historię swojego trudnego życia i odsłania przed nim najskrytsze tajemnice, związane przede wszystkim z ojcem, który jako prokurator skazywał ludzi na śmierć. Przyjaźń to dla nich niezwykle ważny element życia, więc traktują ją bardzo serio i z wielkim zobowiązaniem.

O ich zażyłych relacjach świadczy zachowanie Rieux po zachorowaniu Tarrou na dżumę; kiedy przyjaciel głównego bohatera zapada na tę ciężką chorobę, postanawia się nim zaopiekować i zabiera go do swojego domu, gdzie wraz z matką pomagają mu, jak tylko się da. Doktor każdą wolną chwilę stara się spędzać przy cierpiącym przyjacielu, co jednak nie zmienia faktu, że Tarrou w końcu umiera. Jego śmierć doprowadza Rieux na skraj załamania i staje się dla niego potężnym ciosem. Wszystko to pozwala stwierdzić, że w „Dżumie” mamy do czynienia z prawdziwą, męską przyjaźnią pomiędzy głównymi bohaterami.

Podsumowanie

Przyjaźń to uniwersalny motyw literacki obecny w różnych epokach literackich. Ilustruje on relacje dwojga ludzi, którzy obdarzyli się zaufaniem i potrafili nawiązać bliskie relacje, tak jak w „Przedwiośniu”, „Pieśni o Rolandzie”, „Innym świecie”, „Cierpieniach młodego Wertera”, „Dżumie”, „Lalce” i „Małym Księciu”, ale także ukazuje przyjaźń nieszczerą, fałszywą i niepotwierdzoną przez czyny, czego dowodem jest utwór „Przyjaciele” Krasickiego oraz przypowieść o Hiobie. Nierzadko poddawana jest ona rozmaitym próbom i musi stawiać czoła przeciwności losu, co nie zawsze się udaje.

Przyjaźń jest bowiem szczera i prawdziwa tylko wówczas, kiedy okazuje się bezinteresowna, wierna, lojalna, oddana i idą za nią czyny. Nieszczera przyjaźń pojawia się natomiast wówczas, gdy bohaterowie nie wspierają się w potrzebie, nie wierzą w swoje słowa i dbają bardziej o własny interes aniżeli o relacje z przyjacielem, czego przykład stanowią „Przyjaciele” Krasickiego i biblijna przypowieść o Hiobie.

Bibliografia

I Literatura podmiotu:
1. Bedier Joseph, Pieśń o Rolandzie, Kraków, Zielona Sowa, 2004, ISBN 8373896597,
2. Camus Albert, Dżuma, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy, 2004, ISBN 8306030686,
3. De Saint-Exupéry Antoine, Mały Książę, Warszawa, Kama, 1996, ISBN 8371530633,
4. Goethe Johann Wolfgang, Cierpienia Młodego Wertera, Kraków, Greg, 2004, ISBN 8373276025,
5. Herling-Grudziński Gustaw, Inny świat, Kraków, Wyd. Literackie, 2010, ISBN 9788308040249,
6. Krasicki Ignacy, Przyjaciele, W: Bajki, Kraków, Zielona Sowa, 2004, ISBN 8373894098, s. 30,
7. Kamiński Aleksander, Kamienie na szaniec, Warszawa, Nasza Księgarnia, 2003, ISBN 8310108893,
8. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Poznań, Pallotinum, 1989, Stary Testament, Hi 1-35, ISBN 8322803893,
9. Prus Bolesław, Lalka, Kraków, Zielona Sowa, 1998, ISBN 8372200017,
10. Szekspir William, Makbet, Łódź, Wydawnictwo Łódzkie, 1984, ISBN 8385904190,
11. Żeromski Stefan, Przedwiośnie, Kraków, Greg, 2012, ISBN 9788373271951.

II Literatura przedmiotu:
1. Browning W.R.F, Hioba Księga, W: Browning W.R.F, Słownik Biblii, Warszawa, Świat Książki, 2005, ISBN 837391319X, s. 190-191,
2. Lementowicz Urszula, Cierpienia młodego Wertera Johanna Wolfganga Goethego, Lublin, Biblios, 2011, ISBN 9788386581634, s. 35-39,
3. Polańczyk Danuta, Kamienie na szaniec Aleksandra Kamińskiego, Lublin, Biblios, 2010, ISBN 9788386581047, s. 27-45,
4. Polańczyk Danuta, Mały Książę, Ziemia, planeta ludzi, Lublin, Biblios, 2010, ISBN 9788386581283, s.18-22,
5. Przyjaźń, W: Słownik motywów literackich, red. Nawrot Agnieszka, Kraków, Greg, 2004, ISBN 8373273948, s. 296-297.

Ramowy plan wypowiedzi:

1. Teza: Przyjaźń to silna i zbudowana na wzajemnym zaufaniu relacja, która łączy dwoje ludzie bliską i nierozerwalną więzią.

2. Kolejność prezentowanych argumentów:
a) Przypowieść o Hiobie: nieszczerzy i fałszywi przyjaciele, którzy zamiast wspierać Hioba, zarzucają mu grzech i zrzucają na niego winę z cierpienie, jakie go spotkało.
b) Pieśń o Rolandzie: relacja między Rolandem a Oliwierem, która łączy dwa skrajnie różne charaktery; trudna, ale pełna lojalności i wierności przyjaźń.
c) Makbet: Banko jako bohater, który całkowicie poświęca się w imię przyjaźni z Makbetem i cały czas go wspiera oraz chroni.
d) Przyjaciele: fałszywa przyjaźń pomiędzy naiwnym zajączkiem, który nie rozumie słowa „przyjaźń”, a innymi zwierzętami, które nie są jego prawdziwymi przyjaciółmi.
e) Cierpienia młodego Wertera: przyjaźń między Werterem a Wilhelmem, która daje tytułowemu bohaterowi możliwość powierzenia bliskiej osobie swoich trosk; motyw przyjaźni pozwalający wgłębić się w psychikę Wertera.
f) Lalka: przyjaźń między Wokulskim i Rzeckim, która pomimo różnic charakteru polega na wzajemnej pomocy, zaufaniu i poświęceniu.
g) Przedwiośnie: szczera, bazująca na poświęceniu i potwierdzona w czynach przyjaźń pomiędzy Cezarym Baryką a Hipolitem Wielosławskim.
h) Mały Książę: nauka przyjaźni dla Małego Księcia, który dzięki bliskiej przyjaźni poznaje, czym jest poświęcenie i odpowiedzialność za drugą osobę.
i) Inny świat: przyjaźń w sowieckim obozie pracy jako jeden z niewielu momentów normalnego życia, w którym ważne stają się ideały i wyższe wartości.
j) Kamienie na szaniec: osadzona w realiach II wojny światowej przyjaźń młodych harcerzy, których łączy wspólny los i te same ideały.
k) Dżuma: przyjaźń pomiędzy Rieux a Tarrou, która łączy ludzi o podobnych ideałach, celach i wartościach oraz bazuje na wspólnej walce z epidemią.

3. Wnioski:
a) Przyjaźń często poddawana jest rozmaitym próbom, sprawdzianom i musi pokonywać przeciwności losu, lecz z reguły wychodzi z nich obronną ręką.
b) Motyw przyjaźni ukazuje wzajemne poświęcenie wobec siebie oraz bezinteresowną pomoc w potrzebie i polega na obustronnej pomocy, gotowości do poświęcenia i wierności, a także nierzadko na wspólnych zainteresowaniach, wartościach, celach, ideałach i marzeniach.
c) Przyjaźń jest szczera i prawdziwa tylko wówczas, kiedy okazuje się bezinteresowna, wierna, lojalna, oddana i idą za nią czyny.

 

Podobne wpisy

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *