„Czas Apokalipsy” – ekranizacja (adaptacja) „Jądra ciemności”

„Czas Apokalipsy” to film Francisca Forda Coppoli bazujący na „Jądrze Ciemności” Josepha Conrada. Utwór literacki stanowi fundament pozwalający reżyserowi na stworzenie filmu różniącego się od pierwowzoru i poruszającego inną tematykę. Mianowicie w „Czasie Apokalipsy” głównym zagadnieniem jest wojna i jej destrukcyjny wpływ na życie człowieka oraz całego społeczeństwa. W filmie wojna zajmuje więc miejsce kolonizacji, która z kolei podlega krytyce w książce „Jądro ciemności”.

Fabuła obu dzieł jest jednak podobna i bazuje na podróży głównego bohatera w głąb dżungli, który chce dotrzeć do kapitana Kurtza. Różne są natomiast miejsce akcji i sylwetka głównego bohatera. Mianowicie w „Czasie Apokalipsy” główna postać ma na imię Willard, a akcja dzieje się w Kambodży, podczas gdy w „Jądrze ciemności” bohater nosi imię Marlow i płynie przez kongijską, a nie kambodżańską dżunglę. Taka zmiana wynika z faktu, że Francis Ford Coppola za pomocą swojej adaptacji chciał odnieść się do wojny wietnamskiej, dlatego konieczne było przeniesienie fabuły w rejony Azji, gdzie w rzeczywistości odbywał się konflikt pomiędzy Wietnamczykami a Amerykanami.

„Czas Apokalipsy” a „Jądro ciemności” – film a książka

W „Czasie Apokalipsy” zamiast kolonizatorów z „Jądra ciemności” pojawiają się zatem amerykańscy żołnierze, lecz są oni tak samo zepsuci i zdegenerowani pod względem moralnym jak Europejczycy z utworu Conrada osiedlający się w Kongo. W filmowej wersji źródłem zła jest zatem wojna, a w książkowym pierwowzorze – chciwość, pieniądze i związana z nimi kolonizacja. Największe różnice pojawiają się w zakończeniu: w filmie Willard na końcu zabija Kurtza, co symbolizuje jego upadek moralny, a w książce Marlow cały czas pozostaje szlachetnym i prawym człowiekiem. Wymowa „Czasu Apokalipsy” jest więc jeszcze bardziej pesymistyczna niż „Jądra ciemności”.

Ukazując scenę zabójstwa Kurtza przez Willarda, Francis Ford Copolla zrównuje obie postaci pod względem moralnym, przy czym w dziele Conrada Marlow jest pozytywną postacią. Takie ujęcie zakończenia ma na celu uświadomienie widzowi, iż wojna jest czymś tak złym i okrutnym, że może zniszczyć psychikę nawet kogoś takiego jak Willard, kto nie jest przecież żadnym okrutnym mordercą. „Czas Apokalipsy” przekonuje, że zło wojny pochłania każdego i nie da się od niego uciec, a w „Jądrze ciemności” Marlow uciekł od owego zła i potrafił je od siebie odpędzić.

Nic więc dziwnego, że film jest znacznie bardziej brutalny, mroczny i przepełniony scenami przemocy, których w książce jest tylko kilka. Ponadto w filmie Kurtz jest ofiarą wojny, a jego wizerunek jest bardziej niejednoznaczny i filozoficzny niż w książce, gdzie był zdecydowanie negatywnym bohaterem.