Motyw miłości szczęśliwej i spełnionej w literaturze

Miłość to najczęściej wykorzystywany motyw w literaturze, który nieprzerwanie pojawia się od początku działalności artystycznej człowieka i przewija się przez każdą epokę. Z reguły dotyczy on dwojga kochanków i ukazuje ich nieszczęśliwe, tragiczne uczucie. Choć nieco mniej popularny, to jednak równolegle istnieje motyw miłości innej, bo szczęśliwej, spełnionej i odwzajemnionej, która jest tematem niniejszego opracowania.

Zemsta

Romantycznym utworem, do którego chciałbym się odwołać, są „Śluby panieńskie” Aleksandra Fredro. Twórca „Zemsty” przedstawia w nim perypetie kilkorga młodych bohaterów żyjących w wiejskim dworku szlacheckim. Mężczyźni – Gustaw i Albin – oraz kobiety – Klara i Aniela – wychowują się razem i wydaje się, że są wręcz dla siebie stworzeni. Od początku utworu fabuła skupia się na wątkach miłosnych i sposobie, w jaki poszczególne postaci postrzegają to uczucie oraz jak ono na nie wpływa. Pomimo namów rodziców młodzi bohaterowie nie są jednak skorzy do małżeństwa, gdyż mają wiele obaw związanych z miłością.

Sytuacja ulega zmianie, gdy do akcji przystępuje Gustaw, który urażony faktem odrzucenia oświadczyn przez Anielę, uknuwa intrygę, aby ją zdobyć, a dodatkowo zbliża do siebie Klarę i Albina. Utwór kończy się szczęśliwym zakończeniem w postaci małżeństwa dwóch par. Widać zatem, że w tym przypadku romantyczna miłość jest szczęśliwa i spełniona, gdyż daje wiele radości i kończy się zawarciem formalnego związku. W kontekście tematu należy również zauważyć, że w „Ślubach panieńskich” Fredro posłużył się popularną w romantyzmie, paranaukową koncepcją mesmeryzmu, zakładającą, że w świecie funkcjonuje pewna substancja przyciągająca do siebie dwoje ludzi i łącząca ich nierozerwalnym uczuciem.

Jej działanie jest niezwykle silne i nawet społeczne konwenanse ani jakiekolwiek inne przeszkody nie są w stanie jej przeszkodzić. W przeciwieństwie do „Cierpień młodego Wertera” i „Pana Tadeusza” uczucie ukazane przez Fredro jest jednak spełnione i nienaznaczone tragizmem, choć oczywiście stanowi wielką siłę, której bohaterowie nie są w stanie się oprzeć. Dzięki intrydze Gustawa ostatecznie dochodzi do zawarcia małżeństwa pomiędzy bohaterami, mimo że wcześniej tak bardzo wyrzekali się, że to nie nastąpi. „Śluby panieńskie” są więc dowodem, że niezwykle silna i intensywnie przeżywana miłość romantyczna może być nie tylko tragicznym i rujnującym, ale również szczęśliwym, spełnionym i odwzajemnionym uczuciem.

Noce i dnie

Temat szczęśliwej miłości podejmuje również powieść „Noce i dnie”. Dzieło Marii Dąbrowskiej przedstawia skomplikowane i zawiłe uczucie pomiędzy Barbarą a Bogumiłem Niechcicami. Oboje są bohaterami bardzo różnymi od siebie, ponieważ mąż to typowy pozytywistyczny, prostolinijny, łagodny i przyjacielski mężczyzna, dla którego jedną z najważniejszych wartości jest praca, a żona to marzycielka uciekająca od zewnętrznej rzeczywistości i żyjąca w świecie ckliwych romansów. Mimo tych odmienność wspólnie dzielą codzienność, co – jak można się domyślać w świetle powyższego opisu – nie jest zbyt łatwe.

Często dochodzi bowiem do niesnasek pomiędzy małżeństwem, jak chociażby wówczas, gdy zazdrosna Barbara robi wyrzuty Bogumiłowi, bo ten na pożegnanie ustroił jaśminem powóz Teresy. Jednak pomimo różnic i wielu awantur, do jakich dochodzi pomiędzy małżeństwem, miłość stanowi dla nich niezwykle ważną wartość. Wszak to głównie dzięki Barbarze Bogumił nie popada w skrajny i wyniszczający pracoholizm, gdyż żona często go za to gani i choć nie robi tego w sposób stonowany, to efekty jej starań są pozytywne. Z kolei Bogumił, traktując ukochaną po przyjacielsku i rozumnie, sprawia, że nie zanurza się ona całkowicie w świat pretensjonalnych i ckliwych romansów.

Za sprawą męża, dla którego Barbara jest prawdziwą kobietą z krwi i kości, a nie egzaltowaną damą, nie traci ona kontaktu z rzeczywistością i całkowicie nie zamyka się na innych ludzi. Miłość Niechciców bez wątpienia można określić jako uczucie bardzo trudne i wymagające wielu wyrzeczeń oraz poświęceń, lecz jednocześnie jako pozytywna wartość w życie bohaterów. Uczucie daje im jak gdyby równowagę życiową i w przypadku Bogumiła nie pozwala pogrążyć się w pracy, a jeśli chodzi o Barbarę, to odciąga ją od marzycielskiego świata ckliwych romansów.

Mistrz i Małgorzata

O losach tytułowych bohaterów dowiadujemy się dzięki relacjom samego Mistrza, który opowiada swoją historię jako pacjent szpitala psychiatrycznego. Mówi o tym, jak poznał swoją wybrankę, gdy ta przechadzała się nieszczęśliwa po Moskwie, marząc o prawdziwym i szczerym uczuciu, którego nie było dane jej doznać, mimo że miała opiekuńczego, bogatego i dobrego dla niej męża. Mistrz nie posiadał tylu dóbr materialnych i mieszkał w niewielkim przybytku w starej kamienicy, gdzie spotykał się potajemnie z Małgorzatą.

Żyjąc razem, w pewnym momencie mężczyzna nazywa ją nawet swoją żoną. Ich miłość jest silna, szczera, autentyczna, szczęśliwa, odwzajemniona oraz pełna wzajemnego zrozumienia i poszanowania. Tym, co w dużym stopniu łączy kochanków z powieści Bułhakowa, okazuje się pisana przez tytułowego bohatera powieść. Małgorzata wypowiada się o niej pochlebnie i uważa ją za wartościowe dzieło, jednak odmiennego zdania są recenzenci, którzy nie pozostawiają na niej suchej nitki.

Pod wpływem krytyki Mistrz popada w szaleństwo i ląduje w szpitalu dla umysłowo chorych. Przebywa w nim dwa lata i jest przekonany, że ukochana już dawno o nim zapomniała. Myli się jednak, ponieważ Małgorzata tak kocha swojego wybranka, że zaprzedała duszę diabłu, aby tylko go uratować. Widać zatem, że opisana przez Bułhakowa miłość jest zdolna do obopólnych poświęceń i choć musi stawiać czoła trudnym wyzwaniom, to udaje się jej je pokonać, co jest kolejnym elementem odróżniającym „Mistrza i Małgorzatę” od „Pani Bovary”.

Małgorzata jest wierna ukochanemu i całkowicie mu oddana. Wszak mimo tego, że uznano Mistrza za niepoczytalnego i wtrącono dla zakładu psychiatrycznego na długie 2 lata, Małgorzata nie poddaje i pragnie uratować ukochanego. Choć on nie ma jej wiele do zaoferowania, to ona trwa przy nim cały czas. Ostatecznie udaje im się zaznać szczęście przy wydatnej pomocy szatana, który ofiarowuje dwojgu tytułowym bohaterom możliwość wiecznego życia razem. Utwór Bułhakowa prezentuje miłość niezłomną i gotową do ogromnych poświęceń. Uczucie Mistrza i Małgorzaty jest wręcz magiczne i przełamuje wszelkie bariery, nawet umysłowe i fizyczne, czego dowód stanowi pakt z diabłem i przeniesienie się do innego wymiaru. W wymiarze ludzkim o ich miłości można powiedzieć, że charakteryzuje się determinacją, wiernością, lojalnością i całkowitym oddaniem drugiej osobie.

Wichrowe wzgórza

Obraz spełnionej miłości ukazują również „Wichrowe wzgórza”. Powieść Emily Brontë przedstawia historię uczucia pomiędzy Katarzyną Earnshaw a przygarniętym w dzieciństwie przez jej ojca Heathcliffem. Początkowo nic jednak nie wskazywało nie tylko na to, że zrodzi się pomiędzy nimi przyjaźń, ale nawet na to, że bohaterowie znajdą wspólny język. Katarzyna podchodziła bowiem sceptycznie do pomysłu przygarnięcia Heathcliffa przez ojca, ponieważ ta decyzja była sprzeniewierzeniem się wobec woli zmarłej kilka lat wcześniej matki. Mimo to Katarzyna szybko przekonuje się do przybranego brata, w efekcie czego stają się bliskimi przyjaciółmi spędzającymi wspólnie błogie czasy dzieciństwa.

Kiedy ojciec umiera, prawdziwy brat głównej bohaterki – Hindley – z zazdrości przepędza z domu Heathcliffa i mianuje go parobkiem, lecz mimo to Katarzyna nie opuszcza go. Robi to dopiero wówczas, gdy przez przypadek zadomawia się w arystokratycznym domu państwa Linton, gdzie poznaje Edgara, a po kilku latach za niego wychodzi, aby zostać damą z wyższych sfer, mimo że tak naprawdę kocha Heathcliffa, lecz nie może się z nim związać, ponieważ jest on parobkiem. Ich miłość spełnia się po wielu towarzyskich komplikacjach, kiedy kilka godzin przed śmiercią Katarzyny wyznają sobie miłość i przebaczają wyrządzone krzywdy.

„Wichrowe wzgórza” są więc kolejnym utworem, w którym miłość powstaje przez długi czas; rodzi się z przyjaźni i wspólnie spędzonego dzieciństwa, kiedy to dwie bardzo bliskie sobie osoby spędzały wspólnie czas. Narodziny tej miłości są jednak niezwykle burzliwe i wymagają podejmowania trudnych wyborów życiowych. Jest to uczucie z jednej strony pełne niezrealizowanej namiętności i ogromnego przywiązania wytworzonego na bazie przyjaźni i pokrewieństwa dusz, a z drugiej przepełnione zemstą i nienawiścią ze strony Heathcliffa wobec osób, które uniemożliwiały jego realizację.

Podsumowanie

Miłość szczęśliwa i odwzajemniona to źródło szczęścia, radości i spełnienia dla bohaterów literackich. Dzięki niej odnajdują sens życia i pokonują przeciwności losu. Co prawda nie jest ona tak emocjonalna i kipiąca od emocji jak miłość tragiczna, ale jednak stanowi ważny motyw literacki, który warto odnotować.

I. Literatura podmiotu:
1. Bronte Emily, Wichrowe Wzgórza, Warszawa, Prószyński i S-ka, 2009, ISBN 9788376486109,
2. Bułhakow Michaił, Mistrz i Małgorzata, Warszawa, Czytelnik, 1997, ISBN 8307025443,
3. Dąbrowska Maria, Noce i dnie, Kraków, Greg, 2003, ISBN 8373273751,
4. Fredro Aleksander, Zemsta, Kraków, Greg, 2008, ISBN 8373271961,

II. Literatura przedmiotu:
1. Polańczyk Danuta, Mistrz i Małgorzata Michaiła Bułhakowa, Lublin, Biblios, 2009, ISBN 9788386581023, s. 27-28
2. Polańczyk Danuta, Zemsta Aleksandra Fredry, Lublin, Biblios, 2012, ISBN 9788386581788, s. 29-31.

Ramowy plan wypowiedzi:

1. Teza: Miłość szczęśliwa i spełniona przynosi bohaterom radość i pozwala im odnaleźć sens życia.

2. Kolejność prezentowanych argumentów:
a) „Zemsta”: obraz emocjonalnej i pełnej zaangażowania postawy Wacława i Klary w stosunku do miłości, którą za wszelką cenę pragną zrealizować.
b) „Noce i dnie”: miłość jako trudne, ale szczęśliwe uczucie, które sprawia, że główni bohaterowie nie pogrążają się w pracy i w ckliwych romansach.
c) „Mistrz i Małgorzata”: trudna i wymagająca, ale szczęśliwa i dająca poczucie spełnienia miłość pomiędzy tytułowymi bohaterami, którzy w ogromnym stopniu poświęcają się dla siebie.
d) „Wichrowe wzgórza”: długo rodząca się miłość pomiędzy przybranym rodzeństwem; trudne uczucie, które wiąże się z zemstą i nienawiścią.

3. Wnioski:
a) Spełniona i szczęśliwa miłość ma pozytywny wpływ na życie człowieka.
b) Dzięki szczęśliwej miłości bohaterowie pokonują dzięki niej przeciwności losu.

 

Podobne wpisy

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *