Kamienica Łęckich i jej rola w „Lalce”

Pozytywistyczna powieść przedstawia panoramę społeczeństwa polskiego pod koniec XIX, a jednymi z bohaterów jest arystokratyczna rodzina Łęckich posiadająca własną kamienicę znajdującą się przy ulicy Kruczej w Warszawie. Jest ona koloru żółtego, ma 3 piętra, z których każde zostało wykonane w innym stylu, a na bramie i jej skrzydłach można dostrzec kunsztowne ozdobniki.

W kamienicy mieszkają zarówno wysoko postawieni i zamożni ludzie, jak np. baronowa Krzeszowska, jak i biedniejsza część społeczeństwa, czyli studenci, Helena Stawska czy Maruszewicz. Bogatsi mieszkańcy mogli liczyć na o wiele lepsze warunki życiowe niż osoby biedniejsze, a sama kamienica pod względem struktury społecznej jest zróżnicowana tak mocno jak ówczesne społeczeństwo polskie. Zarządcą kamienicy jest natomiast zubożały i uwłaszczony szlachcic – Wirski – który tylko poprzez ciężką pracę jest w stanie zapewnić rodzinie godziwą egzystencję.

Życie w jej obrębie ulega jednak rozkładowi, o czym świadczą nie tylko duże nierówności społeczne wśród mieszkańców, ale przede wszystkim fakt, że jej właściciel – Tomasz Łęcki – to finansowy bankrut; kamienica jest zadłużona, nieopłacona i niszczeje z uwagi na brak inwestycji, pilnujący jej stróż nie otrzymuje wynagrodzenia, a mieszkańcy nie uiszczają czynszu na czas. W obrębie nieruchomości należącej do Łęckich często dochodzi do konfliktów z udziałem przede wszystkim chciwej baronowej Krzeszowskiej, która popada w spór ze studentami, Tomaszem Łęckim i Stanisławem Wokulskim.

Kamienica w „Lalce” symbolizuje arystokratyczny styl życia związany z hipokryzją, zakłamaniem i obłudą, czego dowód stanowi chociażby przykład jej właściciela, a także skrajne trudne warunki życiowe biedoty. Tomasz Łęcki bowiem bankrutem żyjącym ponad stan i nieumiejącym dobrze zarządzać nieruchomością i prowadzić zyskownych interesów, a studenci i Helena Stawska egzystują w urągających ludzkiej godności pokojach. Tomasz Łęcki czuje się pokrzywdzony, ale paradoksalnie nie widzi winy we własnej osobie. Jako arystokrata wraz z córką prowadzi życie na pokaz i mimo braku środków finansowych czuje się lepszy od reszty społeczeństwa.

Podobnie rzecz się ma z baronową Krzeszowską, której mąż również żyje ponad stan, popada w długi, zdradza żonę, wielokrotnie się z nią kłóci i zmusza ją do spłacania swoich zobowiązań. Tragedię osobistą przeżywa także pozytywna bohaterka – Helena Stawska – bez powodu pomawiana przez baronową, co pokazuje bezwzględność stylu życia w kamienicy.

Podsumowując, styl życia w kamienicy Łęckich polega na zakłamaniu, obłudzie i hipokryzji ze strony arystokratów żyjących ponad stan, a dla biedniejszej i gorzej usytuowanej części mieszkańców wiąże się z trudnymi warunkami egzystencjalnymi. Kamienica z „Lalki” doskonale obrazuje stan ówczesnego społeczeństwa polskiego znajdującego się w rozkładzie, w którym żadna z rodzimych warstw społecznych nie radzi sobie z rzeczywistością. Ponadto należy zauważyć, że jest ona wyznacznikiem pozycji społecznej, co odnosi się do osoby Tomasza Łęckiego, a także stanowi miejsce dramatów i tragedii życiowych poszczególnych bohaterów.