Marta Świcka – charakterystyka bohaterki powieści Orzeszkowej

Eliza Orzeszkowa przedstawia historię tytułowej Marty Świckiej – dobrej i uczynnej kobiety prowadzącej stosunkowo szczęśliwy żywot u boku wspaniałego i pracowitego męża. Niestety 5 lat szczęśliwego związku Marty i Jana kończy się tak szybko, jak się zaczęło, ponieważ mężczyzna umiera z przepracowania.

Wówczas główna bohaterka zmuszona jest, aby samemu utrzymać dom i zapewnić córce w miarę godne warunki życiowe. Aby tego dokonać, postanawia znaleźć pracę, co pokazuje, jak bardzo zdeterminowaną i gotową do poświęceń jest matką. W konsekwencji udaje się jej znaleźć pracę, gdyż zostaje nauczycielką francuskiego. Szybko jednak rezygnuje z tego stanowiska, podobnie jak z innych posad, które otrzymuje.

Mimo że bardzo chce, z powodu panujących stosunków społecznych nie może pracować, co bardzo ją zasmuca, ponieważ bez środków finansowych nie jest w stanie zapewnić ukochanej córce dobrych warunków życiowych. O jej ogromnym poświęceniu dla córki świadczy fakt, że z miłości do niej godzi się na pracę szwaczki, za którą otrzymuje 40 groszy dziennie za 10 godzin pracy.

Aby wyżywić córkę, gotowa jest zatem nawet na tak katorżniczą i wyniszczającą posadę, która degraduje jej zdrowie psychiczne. Co więcej, kiedy ją traci i nie ma żadnego źródła utrzymania, postanawia zacząć żebrać, nie widząc innego wyjścia z sytuacji. Ostatecznie decyduje się nawet na kradzież pieniędzy jednego z klientów, któremu wypadły one z portfela, w efekcie czego podczas pościgu ginie pod kołami wozu.

Wizerunek matki w powieści Orzeszkowej został podporządkowany założeniom pozytywizmu, gdyż krytycznie odnosi się do ówczesnej sytuacji społeczno-gospodarczej i zwraca uwagę na problem emancypacji kobiet. Marta kocha dziecko bezgraniczną miłością, dlatego jest gotowa na największe poświęcenie, aby tylko móc je wyżywić.

Mimo ogromnych chęci i wielkiej determinacji nie udaje się jej jednak znaleźć stałej pracy, co wynika z ówczesnych stosunków społecznych, jakie panowały w Polsce. To postać tragiczna, która obdarza swoje dzieci bezinteresowną i ślepą miłością, nie utrzymując w zamian żadnego wynagrodzenia