Rodzina Podkomorzego – charakterystyka
Julian Ursyn Niemcewicz przedstawia podkomorski dworek szlachecki, zamieszkały przez rodzinę Podkomorzego oraz Starostę Gadulskiego, jego żonę oraz córkę. Dworek szlachecki w „Powrocie posła” został co prawda zaprezentowany w sposób pozytywny, jako symbol polskości i szlachectwa, lecz jest on taki jak gdyby połowicznie, ponieważ nie wszyscy bohaterowie są oddani Polsce i honorowi. Przykładnymi patriotami i szlachcicami można z pewnością nazwać zwolenników reform w państwie, czyli Podkomorzego, jego syna Walerego oraz wychowaną u Podkomorzych córkę Starosty — Teresę.
Każda z tych postaci szczerze ceni sobie dobro narodu i chce wprowadzić zmiany w Rzeczpospolitej. Ich szlachectwo poznajemy poprzez wyrażane przez nich poglądy polityczne, które cechują się rozwagą i mają na uwadze rzeczywistą siłę państwa polskiego. Podkomorzy, Podkomorzyna, Walery i Teresa chcą bowiem zniesienia liberum veto, opowiadają się za sojuszami z państwami ościennymi, żądają zniesienia niekorzystnych dla władzy królewskiej przywilejów szlachty i całościowego umacniania państwa poprzez konsekwentne oraz rozważne reformy. Patriotyzm Podkomorzego, Podkomorzego, Walerego i Teresy jest bardzo wyraźnie widoczny, o czym świadczy chociażby fakt, że wszyscy trzej synowie pełnią służbę publiczną.
Dla ojca dobro narodu jest bowiem ważniejsze nawet od rodziny, podobnie zresztą jak dla Teresy i Walerego, który krytykuje kosmopolityzm Szarmanckiego i podkreśla swoje przywiązane do Rzeczpospolitej. Oprócz przykładnej postawy patriotycznej mieszkańcy podkomorskiego dworku charakteryzują się również pozytywnymi, wręcz wyidealizowanymi cechami osobowościowymi. Ich dworek zamieszkuje zatem zgodna, przemiła i rozsądna rodzina. Podkomorzyna we wszystkim zgadza się z mężem, cały czas pozostaje mu całkowicie oddana i wierna, a także jest idealną matką. Z kolei Walery to dojrzały i odpowiedzialny mężczyzna, dbający zarówno o naród, jak i o ukochaną Teresę, która jest wzorem kobiecych cnót.
Podkomorstwo stanowi kontrast dla konserwatystów, czyli Starosty Gadulskiego, jego żony i Szarmanckiego. Dworek, w którym wszyscy oni mieszkają, można więc określić jako połowiczny symbol polskości i szlacheckości, gdyż Starosta i jego kompani nie są przedstawicielami tych wartości. Oni reprezentują stronę konserwatystów, którzy chcą pozostawienia status quo w państwie.
Z tego względu zaprezentowano ich w sposób krytyczny, jako bohaterów negatywnych. Ujęcie wizerunku dworku szlacheckiego w taki, a nie inny sposób wynika z faktu, że Niemcewicz, jako aktywny działacz społeczny i polityk, chciał opowiedzieć się za określonymi postawami obywatelskimi. Na podstawie kontrastu pomiędzy bohaterami „Powrotu posła” nietrudno się domyślić, którą opcję popierał pisarz.