Świętoszek – motyw i wizerunek rodziny mieszczańskiej
Molier prezentuje w „Świętoszku” krytyczny obraz rodziny mieszczańskiej, gdzie cała władza należy do ojca, decydującego o tak ważnych sprawach jak chociażby zamążpójście córki. Orgon stoi najwyżej w hierarchii rodzinnej, co wynika z faktu, że to właśnie on w pełni decyduje o majątku i o tym, komu go przekaże, dlatego dzieci są od niego zależne, a szczególnie córki niemające szans na utrzymanie się własną pracą.
Familia ze „Świętoszka” uosabia więc problem patriarchalizmu istniejący w epoce oświecenia, kiedy całkowita władza w rodzinie należała do ojca, a pozostali członkowie musieli mu się podporządkować. Mimo to rodzina ukazana przez Moliera wiedzie całkiem spokojny, zwyczajny żywot, tylko czasem bojąc się ojca, tak jak wyznaje to Marianna. Kiedy jednak tytułowy Świętoszek pojawia się w domu Orgona, wszystko ulega diametralnej zmianie.
Z uwagi na jego obłudę, cynizm i hipokryzję głowa rodziny staje się tyranem prowadzącym rządy twardą ręką, czego potwierdzeniem są takie sytuacje jak wyrzucenie z domu syna Damisa, który odważył się skrytykować Tartuffe’a, czy wydanie Świętoszkowi za mąż córki Marianny, co jednocześnie jest złamaniem wcześniej danego słowa Waleremu. Należy jednak zauważyć, że nawet tak silna władza, jaką za sprawą Tartuffe’a Orgon sprawuje w rodzinie, nie doprowadza do tego, że najbliżsi się od niego odwracają. Żona i dzieci mają bowiem świadomość, że zmiana, jaka zaszła w mężu i ojcu, wynika wyłącznie z negatywnego wpływu, jaki wywiera na nim Świętoszek. Z tego względu nie krytykują decyzji Orgona i mimowolnie się im poddają, coraz bardziej utrwalając patriarchalny model rodziny.
Ostatecznie jednak dzięki intrydze zorganizowanej przez Elmirę obłuda Tartuffe’a zostaje odkryta, w efekcie czego Orgon pojmuje swoje błędy i głupotę, a życie rodziny staje się całkiem normalne i spokojne jak wcześniej. Obecność Świętoszka w rodzinie obrazuje kolejny problem ówczesnej epoki – rygorystyczną moralność wymaganą od małżonków i rodzin. Poddając się jej, Orgon ulega dwulicowości tytułowego bohatera, jednak dzięki wsparciu najbliższych udaje się odkryć prawdziwą twarz Świętoszka i reprezentowaną przez niego moralność na pokaz.