Izabela Łęcka – charakterystyka postaci

Bolesław Prus prezentuje w „Lalce” postać Izabeli Łęckiej – niezwykle urodziwej kobiety będącej obiektem pożądania wielu mężczyzn. Łęcka potrafi doskonale manipulować swoimi zalotnikami i grać ich uczuciami, do czego wykorzystuje walory zewnętrzne, którymi obdarzyła ją natura. Skrzętnie podkreśla swoją urodę poprzez odpowiednio dobrane stroje i zalotne zachowanie, dlatego jej urokowi uległ Stanisław Wokulski.

Główny bohater powieści zakochuje się w Izabeli od pierwszego wejrzenia i oczarowany pięknem wybranki, nie umie myśleć o niczym innym. Mimo ogromnych starań Stanisława Łęcka traktuje go wyłącznie jako sposób na zapewnienie środków do życia sobie i swojej rodzinie. Wychowano ją bowiem na salonową lalkę, co wynika z jej arystokratycznego pochodzenia. Jako że przyzwyczaiła się do życia na wysokim poziomie, bardzo dotyka ją wizja braku pieniędzy, która wiąże się z nieuregulowanymi długami zaciągniętymi przez ojca. Z uwagi na to Łęcka świadomie usidla Stanisława, bawiąc się nim i wzbudzając w nim nadzieję na szczęśliwą miłość.

Kobieta widzi jego wielkie uczucie zaślepiające mu oczy, dlatego można stwierdzić, że jej zachowanie jest zimne i wyrachowane. Decyzja o związaniu się z Wokulskim wynika zatem wyłącznie z pobudek finansowych, a nie z miłości, ale czy z tego powodu Łęcką powinno się ją krytykować? Z punktu widzenia dzisiejszego czytelnika – z pewnością tak, ale jednak uważam, że nie wolno zapominać o kontekście epoki i uwarunkowaniach społecznych, w jakich przyszło się jej wychowywać. Jej wyniosłość, próżność i pychę można tłumaczyć ówczesnymi realiami, ponieważ jako salonowa lalka Izabela przyswoiła sobie takie zachowanie i uznaje je za naturalne.

A że okłamuje Wokulskiego i bawi się jego uczuciami? Robi to przecież w celu pomocy najbliższej rodzinie, czyli z wyższych pobudek. Trzeba sobie bowiem uświadomić, że w epoce pozytywizmu taka osoba jak Izabela, która w żadnym stopniu nie była przygotowana do pracy fizycznej, o intelektualnej nie wspominając, nie miała innych szans na wyciągnięcie ojca z długów niż związanie się z Wokulskim. Mimo że jej nie pociągał, potrafiła się poświęcić i związać się z nim, przyczyniając się w ten sposób do oddłużenia ojca. Łęcka została salonową lalką, która potrafi tylko kokietować, stroić się i uczestniczyć w spotkaniach towarzyskich nie z własnego wyboru, ale z powodu wychowania i ówczesnych warunków społecznych, nie pozwalających takim kobietom na znalezienie pracy i samorealizację.

Opisując ją tak, a nie inaczej, nie uważam bynajmniej, że jej postawy należy bronić, niemniej jednak nie można jej kategorycznie krytykować. Moim zdaniem warto bardziej skupić się na skutkach, a nie na efektach tego, że Izabela została salonową lalką. Można ją określić jako typowy przykład myślenia o kobietach, swoisty efekt uprzedzeń i stereotypów funkcjonujących w społecznym myśleniu Polaków w początkowym okresie pozytywizmu, ale nie jako kategorycznie negatywną bohaterkę, której zadaniem jest zniszczyć życie Stanisława. Niezależnie od jej oceny trzeba przyznać, że stanowi jeden z najważniejszych instrumentów, za pomocą których Prus zwraca uwagę na problem emancypacji kobiet w XIX wieku.