Kordian jako patriota – miłość do ojczyzny romantycznego bohatera
Do tematu patriotyzmu bardzo często odnosił się jeden z największych romantycznych poetów, a mianowicie Słowacki. Tak jest chociażby w „Kordianie”, gdzie tytułowy bohater to zindywidualizowany młodzieniec szukający ideałów, dla których warto poświęcić swoje życie. Początkowo taką wartością staje się miłość, lecz Kordian szybko się nią rozczarowuje, przez co podejmuje nieudaną próbę samobójstwa. Następnie wyrusza w podróż po Europie w poszukiwaniu innych wzniosłych wartości, którym warto się poświęcić. W końcu znajdują taka ideę, a jest nią patriotyzm.
Ze wszystkich sił pragnie oswobodzić ciemiężoną ojczyznę, która stanowi dla niego najwyższą wartość. Poświęca jej bez reszty całe swoje życie, w pojedynkę chcąc ją wyzwolić, o czym świadczy fakt, że we własnym zakresie zamierza zabić cara. Kordian swoje jednostkowe poświęcenie i bunt okupuje cierpieniem, które okazują się daremne, ponieważ mimo heroizmu w pojedynkę nie umie oswobodzić narodu. Nie udaje mu się przeprowadzić zamachu na cara, co jest przyczyną jego ostatecznej klęski. Ogromny heroizm i determinacja nie przynoszą więc oczekiwanego skutku, co staje się głównym powodem tragizmu Kordiana. Nadmierne ambicje przegrywają z rzeczywistością, która jest zupełnie inna, niż sobie wyobrażał tytułowy bohater. Ma on bowiem przeświadczenie, że może dokonać wielkich rzeczy, lecz nic z tego mu się nie udaje.
Dramat Słowackiego ukazuje zatem postawę prometejską, polegająca na samotnej i heroicznej walce o niepodległość, która jest jedną z najważniejszych koncepcji patriotycznych romantyzmu. Za pomocą „Kordiana” Słowacki chce uświadomić czytelnikowi, że aktywna walka w imię ojczyzny jest należytą i odpowiednią postawą, lecz aby była skuteczna, nie może być podejmowana w pojedynkę. Wizerunek Polaka patrioty w „Kordianie” bazuje na heroizmie, bohaterskości, indywidualizmie, ogromnym poświęceniu i wielkich ambicjach. Jednocześnie opiera się o działanie jednostkowe, które jednak nie przynoszą oczekiwanego skutku. Mając to na uwadze, można wywnioskować, że Słowacki chciał w ten sposób pokazać, że patriota, aby był skuteczny, nie może działać w pojedynkę, gdyż tylko wspólne dążenia i walka o dobro kraju mają szanse na powodzenie.